Η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται με ρυθμούς που μέχρι πρόσφατα θα θεωρούνταν αδιανόητοι. Από τη μουσική και τις εικόνες έως τον κώδικα και το κείμενο, η διάκριση ανάμεσα στο ανθρώπινο και το τεχνητό γίνεται ολοένα δυσκολότερη, καθώς τα μοντέλα αυξάνουν τις ικανότητές τους με εντυπωσιακή ταχύτητα.
Ωστόσο, αυτή η πρόοδος συνοδεύεται από μια παράδοξη αδυναμία: οι ίδιες μηχανές που παράγουν ποίηση, άρθρα και εφαρμογές μέσα σε δευτερόλεπτα, εξακολουθούν να κάνουν σοβαρά λάθη, να «εφευρίσκουν» πληροφορίες και να παρερμηνεύουν εντολές. Η διττή αυτή φύση καθιστά δύσκολη την αποτίμηση του φαινομένου. Είναι η τεχνητή νοημοσύνη το σημαντικότερο τεχνολογικό κύμα μετά το smartphone, το διαδίκτυο ή ακόμη και τη βιομηχανική επανάσταση;
Η εκθετική ανάπτυξη και οι προειδοποιήσεις των ειδικών
Για τον Βρετανό επιστήμονα Marc Warner, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Faculty και έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους ειδικούς στα συστήματα ΑΙ, η απάντηση προκύπτει μόλις κανείς «ζουμάρει» στο συνολικό επίπεδο προόδου. Σύμφωνα με στοιχεία της ερευνητικής εταιρείας Metr, η ισχύς των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης διπλασιάζεται κάθε επτά μήνες.
Πρόκειται για εκθετική τάση, μια καμπύλη που αρχικά φαίνεται ήπια αλλά στη συνέχεια ανεβαίνει απότομα. «Τίποτα, τίποτα, τίποτα… και μετά τα πάντα», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Warner, παραλληλίζοντας τη δυναμική αυτή με την πανδημία, όπου η επιτάχυνση των δεδομένων προηγήθηκε της πολιτικής αντίδρασης.
Την άνοιξη του 2020, η Faculty ανέλυε δεδομένα για το NHS και διαπίστωσε ότι ο ιός διπλασιαζόταν με ρυθμό μεγαλύτερο απ’ όσο αντιλαμβάνονταν οι αρχές. Ο Warner ειδοποίησε τον αδελφό του, επιστήμονα δεδομένων στην Downing Street, και το μήνυμα μεταφέρθηκε άμεσα στην κυβέρνηση. Δέκα ημέρες αργότερα, η Βρετανία οδηγήθηκε στο πρώτο lockdown. Ο πρώην σύμβουλος Ντόμινικ Κάμινγκς είχε δηλώσει τότε ότι «χωρίς τον Marc Warner, χιλιάδες άνθρωποι θα είχαν πεθάνει».
Η ΑΙ ως μόνιμη αναδιάταξη
Ο Warner θεωρεί ότι η σύγκριση με τον COVID δεν είναι υπερβολική. Αν η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό και οι μηχανές αποδειχθούν ικανές σε τόσο ευρύ φάσμα καθηκόντων, τότε η επίδραση θα είναι «πολύ μεγαλύτερη από την πανδημία». Όπως λέει, ο COVID υπήρξε μια προσωρινή εκτροπή· η ΑΙ θα αποτελέσει «μόνιμη αναδιάταξη του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν τα πάντα».
Τα όρια της ανάπτυξης και η ενεργειακή πρόκληση
Το κρίσιμο ερώτημα είναι πότε θα σταματήσει αυτή η εκθετική πορεία. Οι υπολογιστικές δυνατότητες δεν είναι άπειρες και τα σημερινά συστήματα απαιτούν τεράστια ποσότητα ενέργειας για την εκπαίδευσή τους. Όπως προειδοποιεί ο Warner, «αν συνεχίσουμε έτσι, η ενέργεια που θα χρειαστεί για την εκπαίδευση ενός μοντέλου θα ξεπερνά την ενέργεια που παράγεται στον πλανήτη». Παρόλα αυτά, το όριο αυτό δεν φαίνεται να έχει φτάσει ακόμη.
Σύμφωνα με τη Metr, υπάρχουν «τουλάχιστον πέντε χρόνια» ακόμη συνεχούς εκθετικής ανάπτυξης. Σε αυτό το διάστημα, η υπολογιστική ισχύς ενδέχεται να διπλασιαστεί έως και δέκα φορές, προκαλώντας βαθιές αλλαγές σε επαγγέλματα, οικονομικές δομές και θεσμούς.
Η ανάγκη για σχεδιασμό και διαχείριση
Ο Warner εκτιμά ότι η ανθρωπότητα «θα μπορέσει να το διαχειριστεί», υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει έγκαιρος σχεδιασμός. Θεωρεί θετική την πρωτοβουλία της βρετανικής κυβέρνησης να δημιουργήσει εθνικό ταμείο για την ΑΙ και να στηρίξει το νέο AI Security Institute, που εξετάζει τις τεχνικές απειλές των συστημάτων. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι, όπως και στην πανδημία, η κατάσταση μπορεί να αλλάξει αιφνίδια και η απουσία σχεδίου τότε θα έχει βαρύ τίμημα.
Αβεβαιότητες και προοπτικές
Παρά την ταχύτατη πρόοδο, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο ικανές είναι πραγματικά οι μηχανές. Τα δεδομένα της Metr αφορούν κυρίως εργασίες ανάπτυξης λογισμικού και δεν αποτυπώνουν τη συνολική γνωστική ικανότητα, τη δημιουργικότητα ή τη δυνατότητα μάθησης των συστημάτων.
Υπάρχει επίσης οικονομική αβεβαιότητα: δεν είναι γνωστό αν η τεράστια χρηματοδότηση στην ΑΙ αποτελεί φούσκα ή, όπως υποστηρίζει ο Warner, το τεχνολογικό άλμα μιας εποχής που μοιάζει να πέρασε «από την πρώτη πτήση στο Concorde μέσα σε επτά χρόνια».
Όπως όμως το Concorde άλλαξε μόνο την αεροπορία, η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται έτοιμη να αλλάξει τα πάντα.
