Επιμέλεια Έφη Αλεβίζου
Ο διάσημος Δανός συγγραφέας, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, επισκέφθηκε την Αθήνα την άνοιξη του 1841, στο πλαίσιο της περιοδείας του στη Γερμανία, την Ιταλία και την Τουρκία. Ήταν μια περίοδος ραγδαίων αλλαγών για την πρωτεύουσα του νεαρού βασιλείου. Ο Άντερσεν έμεινε στην Αθήνα για λίγες εβδομάδες και κράτησε σημειώσεις για τις εντυπώσεις του από αυτή την «ανατολίτικη πόλη, με τους φοίνικες, τα καφενεία, τις κλασικές αρχαιότητες και τα ερείπια που άφησε πίσω του ο πρόσφατος Ελληνικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας».
Ο Άντερσεν έφτασε από τον Πειραιά σκονισμένος («κλασική σκόνη» όπως την περιέγραψε ο ίδιος) και έπιασε δωμάτιο σε ένα ξενοδοχείο από όπου μπορούσε να απολαύσει τη θέα της Ακρόπολης. Μετά από πολλές καθυστερήσεις και μεγάλη αναμονή κατάφερε να συναντήσει τον Όθωνα και την Αμαλία, στη βασιλική κατοικία.
Κόλλησε με την Ακρόπολη
Ο διάσημος συγγραφέας θεώρησε ότι η Αθήνα έμοιαζε με επαρχιακή δανέζικη πόλη, αν και συναρμολογημένη με μεγάλη βιασύνη. Εντυπωσιάστηκε από τη ζωντάνια της αγοράς και τη σπιρτάδα των Ελλήνων.
Επισκεπτόταν την Ακρόπολη σε καθημερινή βάση, είτε για να διαβάσει την αλληλογραφία του είτε κάποιο βιβλίο –εκεί γιόρτασε τα γενέθλιά του. Παρακολούθησε θέατρο καθώς και τους εορτασμούς της Ανεξαρτησίας στις 25 Μαρτίου. Περιπλανήθηκε στα καφέ ευρωπαϊκού τύπου, αλλά αντιμετώπισε και τους βρώμικους και κακοφωτισμένους δρόμους.
«Το Παρίσι της Ανατολής»
Η διαδρομές του στην Αθήνα, όπως τις περιέγραψε στο σημειωματάριό του ξεκινούσαν από το Θησείο, το παραδοσιακό σημείο εισόδου στην πόλη και καλύπτει όλες τις γύρω περιοχές -τον παλιό πυρήνα του κέντρου της Αθήνας (Μοναστηράκι, Ρωμαϊκή Αγορά, εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, η οδός Αιόλου), ενώ παρατηρούσε την καθημερινή ζωή σε μια πόλη που απέβαλλε με γοργούς ρυθμούς το επαρχιακό, οθωμανικό παρελθόν της για να γίνει ένα μικρό αλλά συναρπαστικό «Παρίσι της Ανατολής» όπως ο ίδιος επισήμανε.
Ένας σπουδαίος παραμυθάς που ξεκίνησε από ηθοποιός
Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν απέκτησε παγκόσμια φήμη για τη συγγραφή καινοτόμων και επιδραστικών παραμυθιών. Πολλές από τις ιστορίες του, όπως «Το ασχημόπαπο» και «Η πριγκίπισσα και το μπιζέλι», παραμένουν κλασικά παραμύθια του είδους.
Ο Άντερσεν γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 1805 στο Όντενσε της Δανίας. Ο Άντερσεν ο πρεσβύτερος πέθανε το 1816, αφήνοντας πίσω τον γιο του με τη μητέρα του, την Άννα Μαρία. Ενώ η οικογένεια Άντερσεν δεν ήταν πλούσια, ο νεαρός Άντερσεν εκπαιδεύτηκε σε οικοτροφεία για προνομιούχους. Οι συνθήκες εκπαίδευσης του Άντερσεν τροφοδότησαν την εικασία ότι ήταν νόθο μέλος της βασιλικής οικογένειας της Δανίας. Οι φήμες αυτές δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ.
Το 1819, ο Άντερσεν ταξίδεψε στην Κοπεγχάγη για να εργαστεί ως ηθοποιός. Επέστρεψε στο σχολείο μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, υποστηριζόμενος από έναν προστάτη ονόματι, Τζόνας Κόλιν. Άρχισε να γράφει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, κατόπιν προτροπής του Κόλιν, αλλά αποθαρρύνθηκε από τους δασκάλους του να συνεχίσει.
Η δικαίωση
Το έργο του Άντερσεν κέρδισε για πρώτη φορά αναγνώριση το 1829, με τη δημοσίευση ενός διηγήματος με τίτλο «Ένα ταξίδι με τα πόδια από το κανάλι του Χόλμεν στο ανατολικό σημείο του Άμαγκερ».
Ακολούθησε η έκδοση ενός θεατρικού έργου, ενός ποιητικού βιβλίου και ενός ταξιδιωτικού σημειώματος. Ο πολλά υποσχόμενος νεαρός συγγραφέας κέρδισε μια επιχορήγηση από τον βασιλιά, που του επέτρεψε να ταξιδέψει σε όλη την Ευρώπη και να αναπτύξει περαιτέρω το έργο του. Ένα μυθιστόρημα βασισμένο στη θητεία του στην Ιταλία, το «The Improvisatore», εκδόθηκε το 1835. Την ίδια χρονιά, ο Άντερσεν άρχισε να γράφει παραμύθια.
Η φιλία με τον Κάρολο Ντίκενς
Παρά την επιτυχία του ως συγγραφέας μέχρι τότε, ο Άντερσεν δεν τράβηξε αρχικά την προσοχή για τη συγγραφή του για παιδιά. Τα επόμενα μυθιστορήματά του, «Ο.Τ.» και «Μόνο ένας βιολιστής», παρέμειναν τα αγαπημένα των κριτικών.
Τις επόμενες δεκαετίες συνέχισε να γράφει τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες, γράφοντας αρκετές αυτοβιογραφίες, ταξιδιωτικές αφηγήσεις και ποιήματα που εξυμνούσαν τις αρετές του σκανδιναβικού λαού. Εν τω μεταξύ, οι κριτικοί και οι αναγνώστες παρέβλεψαν τόμους που περιλάμβαναν τα κλασικά πλέον παραμύθια, όπως «Η μικρή γοργόνα» και «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα».
Το 1845, οι αγγλικές μεταφράσεις των λαϊκών παραμυθιών και ιστοριών του Άντερσεν άρχισαν να κερδίζουν την προσοχή του ξένου κοινού. Ο Άντερσεν σύναψε φιλία με τον διάσημο βρετανό μυθιστοριογράφο Κάρολο Ντίκενς, τον οποίο επισκέφθηκε στην Αγγλία το 1847 και ξανά μια δεκαετία αργότερα.
Τα παραμύθια του έγιναν κλασικά στην αγγλική γλώσσα και επηρέασαν έντονα τους μετέπειτα Βρετανούς συγγραφείς παιδικών βιβλίων, όπως ο A.A. Mίλν και η Μπέατριξ Πότερ. Με την πάροδο του χρόνου, το σκανδιναβικό κοινό ανακάλυψε τις ιστορίες του Άντερσεν, όπως και το κοινό στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ασία και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το 2006 άνοιξε στη Σαγκάη ένα πάρκο αναψυχής βασισμένο στο έργο του. Οι ιστορίες του έχουν διασκευαστεί για το θέατρο, τη μεγάλη και μικρή οθόνη, συμπεριλαμβανομένης μιας δημοφιλούς εκδοχής κινουμένων σχεδίων της «Μικρής Γοργόνας».
Ο άτυχος θάνατος
Ο Άντερσεν τραυματίστηκε σοβαρά το 1872, αφού έπεσε από το κρεβάτι στο σπίτι του στην Κοπεγχάγη. Η τελευταία του έκδοση, μια συλλογή ιστοριών, κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά. Περίπου εκείνη την εποχή, άρχισε να εμφανίζει σημάδια καρκίνου του ήπατος που θα του στερούσε τη ζωή. Η κυβέρνηση της Δανίας ξεκίνησε να τιμά τη ζωή και το έργο του Άντερσεν πριν από τον θάνατό του. Φτιάχτηκαν τα σχέδια για την ανέγερση ενός αγάλματος του συγγραφέα, στον οποίο η κυβέρνηση κατέβαλε ένα επίδομα «εθνικού θησαυρού».
Ο Άντερσεν πέθανε στις 4 Αυγούστου 1875 στην Κοπεγχάγη.
Οι ανεκπλήρωτοι έρωτές του
Αν και ερωτεύτηκε πολλές φορές, ο Άντερσεν δεν παντρεύτηκε ποτέ. Στρέφοντας τον ανεκπλήρωτο έρωτά του τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης της διάσημης τραγουδίστριας Τζένι Λιντ και του Δανού χορευτή Χάραλντ Σαρφ. Η προσωπική ζωή του Άντερσεν τροφοδότησε ακαδημαϊκές αναλύσεις για πιθανά ομοερωτικά θέματα στο έργο του.
Η ζωή και οι ιστορίες του Άντερσεν προβλήθηκαν στη μεγάλη οθόνη στο μιούζικαλ «Hans Christian Andersen» του 1952, με τον Ντάνι Κέι να υποδύεται τον Δανό συγγραφέα.
