Η σωστή γυμναστική ήταν προϋπόθεση για να λάβει μέρος κάποιος αθλητής στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαίας Ελλάδας και οι προπονητές διαδραμάτιζαν ιδιαίτερο ρόλο, καθώς έπλαθαν τους διαγωνιζόμενους.
Ο αθλητισμός κατείχε εξέχουσα θέση την αρχαιοελληνική κοινωνία και οι αθλητές ερχόντουσαν σε επαφή με τη γυμναστική από μικρή ηλικία, καθώς προπονούνταν στο «Γυμνάσιον», που ήταν το προπονητικό κέντρο και γυμναστήριο της εποχής.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Open University στην αρχαιότητα η επίτευξη «μιας αρμονικής ισορροπίας μεταξύ σώματος και πνεύματος» αποτελούσε σημαντική πτυχή της προσωπικής ανάπτυξης του ατόμου. Συνεπώς, στο «Γυμνάσιον» πέρα από προπονήσεις και αγώνες, πραγματοποιούνταν διαλέξεις φιλοσοφίας, ενώ οι αθλητές γυμνάζονταν με μουσική.
Η ιστοσελίδα Ancient Olympics έγραψε ότι οι αθλητές για τους Ολυμπιακούς προπονούνταν σκληρά, ακολουθούσαν αυστηρή διατροφή, έδιναν έμφαση στην πειθαρχία και καλλιεργούσαν το πνεύμα τους. Επιπλέον, πρόσεχαν ιδιαίτερα την ενδυνάμωση των μυών τους, δοκιμάζοντας διάφορες και περίεργες ασκήσεις. Παραδείγματος χάριν, μια επιγραφή έγραφε ότι ο αρσιβαρίστας Βούβων κρατούσε πάνω από το κεφάλι του μια πέτρα βάρους 143 κιλών και στη συνέχεια την πετούσε.
Στη συνέχεια εξασκούνταν στην τεχνική των αθλημάτων που θα αγωνίζονταν, οπότε έψαχναν πάντα έναν παρτενέρ, τόσο για καλύτερη προπόνηση, όσο και για να συνηθίσουν την ανταγωνιστική ανθρώπινη παρουσία γύρω τους. Έπειτα, έπρεπε αναγκαστικά ένα μήνα πριν την έναρξη των Αγώνων να προπονηθούν σε κοινό κέντρο στην αρχαία Ολυμπία, με τους Ελλανοδίκες να ορίζουν τις ασκήσεις τους και όχι με τον κάθε αθλητή να επιλέγει ελεύθερα.
Σε πρώτη φάση, το πρόγραμμα των αθλητών που θα έπαιρναν μέρος στους Αγώνες ήταν αυστηρό και συνήθως κοινό μεταξύ τους, με εξαίρεση ορισμένες περιπτώσεις. Με την πάροδο των αιώνων όμως και μετά την κατάκτηση του αρχαιοελληνικού χώρου από τους Ρωμαίους, αναπτύχθηκαν δύο διαφορετικά στυλ προπόνησης.
Το πρώτο εκπροσωπούσε το σκεπτικό της αρμονίας πνεύματος και σώματος, ενώ το δεύτερο εναρμονιζόταν με τις τάσεις της εποχής, δίνοντας έμφαση στη μονόπλευρη και εντατική προπόνηση. Αυτή η τεχνική παρήγαγε αθλητές με έντονα χαρακτηριστικά, όπως δρομείς με μυώδη πόδια αλλά στενούς ώμους, ή παλαιστές με φαρδύ θώρακα αλλά αδύνατα πόδια.
Ο ρόλος των προπονητών
Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν δύο τύποι προπονητών για τους αθλητές που θα συμμετείχαν στους Αγώνες, κατέχοντας εξέχουσα θέση και δεν θεωρούνταν «απλοί γυμναστές».
Δημοσίευμα του Greek Reporter έγραψε πως ο ένας ασχολούταν με τη γενική σωματική υγεία των αθλητών, όπως ένας αθλητίατρος, και ο δεύτερος τύπος προπονητή εκπαίδευε τους αθλητές στο εκάστοτε συγκεκριμένο άθλημα.
Επίσης, αρκετοί γυμναστές είχαν ιατρικό υπόβαθρο, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του Ηρόδικου των Μεγάρων που θεωρείται ότι δίδαξε την ιατρική στον Ιπποκράτη. Σύμφωνα με τα αρχαία κείμενα, ο Ηρόδικος θεωρούσε θεραπευτική τη γυμναστική και προέτρεπε τους αθλητές να γυμνάζονται για αρμονία και όχι για να ενισχύσουν ένα μέρος του σώματος.
