Ένα παράξενο —και εξαιρετικά ανησυχητικό— φαινόμενο παρατηρούν οι επιστήμονες στις Ηνωμένες Πολιτείες: τα πουλιά αλλάζουν τις συνήθειές τους και εγκαταλείπουν τα καθιερωμένα μεταναστευτικά τους μοτίβα. Οι ολοένα θερμότεροι χειμώνες διαταράσσουν τον φυσικό κύκλο της μετανάστευσής τους, προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα μπορούσαν να επηρεάσουν ολόκληρη την ανθρώπινη κοινωνία.
«Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, πολλά είδη θα οδηγηθούν στην εξαφάνιση και η φύση θα αλλάξει ριζικά», προειδοποιεί ο Άντριου Φάρνσγουορθ, επισκέπτης ερευνητής του Πανεπιστημίου Κορνέλ.
Τα πουλιά παίζουν κρίσιμο ρόλο στο οικοσύστημα: ελέγχουν τα παράσιτα, διασπείρουν σπόρους και επικονιάζουν φυτά — περίπου το 5% των καλλιεργειών που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για τρόφιμα και φάρμακα εξαρτώνται αποκλειστικά από αυτά. Αν όμως τα πουλιά δυσκολεύονται να βρουν τροφή ή χάνουν τα ενδιαιτήματά τους, τότε η τροφική αλυσίδα και η παραγωγή τροφίμων απειλούνται ευθέως.
Σύμφωνα με τη National Audubon Society, 389 είδη πουλιών της Βόρειας Αμερικής κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα 50 χρόνια — σχεδόν τα δύο τρίτα των ειδών που μελετήθηκαν. Από το 1970, έχουν χαθεί τρία δισεκατομμύρια πουλιά στην ήπειρο, όπως αποκαλύπτει έρευνα του Cornell Lab of Ornithology.
Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές: όταν τα πουλιά μειώνονται, διαταράσσεται η επικονίαση φυτών όπως οι μπανάνες, ο καφές και το κακάο, ενώ σπάνια φαρμακευτικά είδη, όπως οι ορχιδέες ή η αλόη, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Οι αγρότες ίσως βρεθούν αντιμέτωποι με μείωση παραγωγής και αυξήσεις τιμών, σε ένα σενάριο που θα πλήξει τελικά ολόκληρο τον πλανήτη.
Ο Φάρνσγουορθ εξηγεί πως η κλιματική αλλαγή, οι πυρκαγιές, τα φυτοφάρμακα και η αστικοποίηση καταστρέφουν σταδιακά τα ενδιαιτήματα των πουλιών, ενώ η ανθρώπινη παρέμβαση –όπως η υπερβολική σίτιση με τροφή σε αυλές και πάρκα– επιδεινώνει το πρόβλημα, καθυστερώντας τη μετανάστευση και προσελκύοντας θηρευτές.
Ήδη πολλά είδη πουλιών έχουν δει τους πληθυσμούς τους να μειώνονται δραματικά, καθώς οι ζεστοί χειμώνες και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καταστρέφουν τις περιοχές φωλιάσματος και τροφοληψίας τους.
«Κάποια είδη καταφέρνουν να προσαρμοστούν, αλλά τα περισσότερα όχι. Και εκεί αρχίζει η καταστροφή», λέει ο Φάρνσγουορθ.
