Ένα σημαντικό σχέδιο νόμου για την «ενίσχυση της ανακύκλωσης και βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων» κατατέθηκε προχθές, σε δημόσια διαβούλευση, από το ΥΠΕΚΑ.
Στη χώρα μας η ανακύκλωση υστερεί σημαντικά σε σχέση με τους στόχους που θέτει η νομοθεσία, και περιορίζεται μόλις στο 18% του συνόλου των απορριμμάτων, συνεπώς απαιτούνται γρήγορα και συντονισμένα βήματα για την βελτίωση τόσο του ποσοστού, όσο και της ποιότητας των υλικών που συλλέγονται από τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ), π.χ του συστήματος των «μπλε κάδων» που λειτουργεί σήμερα με ιδιαίτερα προβληματικό τρόπο.
Το νέο σχέδιο νόμου εισάγει θετικές διατάξεις, ιδιαίτερης σημασίας, για την υποχρεωτική χωριστή συλλογή τουλάχιστον για το χαρτί, τα μέταλλα, τα πλαστικά και το γυαλί, σε όλους τους δήμους της χώρας, καθώς και την αύξηση του στόχου για χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων σε 20% έως το 2020, αλλά και για τη βελτίωση λειτουργίας των ΣΕΔ.
Ωστόσο, ο χρόνος της διαβούλευσης είναι αρκετά περιορισμένος (μόλις μία εβδομάδα), και δεν δίνει την δυνατότητα για την κατάθεση ουσιαστικών προτάσεων για τη βελτίωση του νομοσχεδίου.
Επιπλέον, αντιδράσεις υπάρχουν, κυρίως από την περιφέρεια Αττικής, σχετικά με το άρθρο 17 του νομοσχεδίου που ορίζει ότι η γνώμη του ΥΠΕΚΑ έχει πλέον δεσμευτικό (και όχι απλά γνωμοδοτικό) χαρακτήρα και θα πρέπει υποχρεωτικά να λαμβάνεται υπόψη από τις περιφέρειες για την αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ).
Το παραπάνω άρθρο χαρακτηρίστηκε από την περιφερειάρχη Αττικής ως «προσπάθεια ωμής πολιτικής παρέμβασης του ΥΠΕΚΑ σε βάρος των περιφερειών, μια προσπάθεια να κηδεμονεύσει τη διαδικασία αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ».
Δεδομένου ότι η κ. Δούρου έχει δηλώσει την πρόθεση της να ακυρώσει τις διαγωνιστικές διαδικασίες για τις τέσσερις μονάδες ΣΔΙΤ στην Αττική, ανησυχεί ότι το ΥΠΕΚΑ προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις. Είναι έτσι; Μένει να το δούμε…
Ωστόσο, η αντιπαράθεση μεταξύ της περιφέρειας Αττικής και του ΥΠΕΚΑ, αποκαλύπτει πλήθος προβλημάτων και δυσλειτουργιών του μοντέλου διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική και σε όλη τη χώρα. Αποκαλύπτει –κυρίως- την αδυναμία συνεργασίας και συνέργιας όλων των επιπέδων διοίκησης (του ΥΠΕΚΑ, των περιφερειών και των δήμων), που είναι απολύτως απαραίτητη για να προχωρήσουμε σε βιώσιμες λύσεις.
Προφανώς και οι περιφερειακοί σχεδιασμοί πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο του εθνικού σχεδιασμού (για τον οποίο έχει ευθύνη το ΥΠΕΚΑ), να τον εξειδικεύουν, και όχι να έρχονται σε αντιπαράθεση με αυτόν!
Αλλά επίσης, είναι απαραίτητος ο βαθμός ελευθερίας της περιφέρειας για την εξειδίκευση των προγραμμάτων διαχείρισης και την προσαρμογή τους στα δεδομένα της περιφέρειας.
Σε άλλες χώρες, τέτοια θέματα είναι λυμένα από καιρό, οι συνεργασίες είναι δεδομένες και μακροχρόνιες (δεν αλλάζουν κάθε φορά που γίνονται εκλογές), οι αρμοδιότητες και ευθύνες του κάθε φορέα διοίκησης έχουν οριστεί με σαφήνεια, ο καθένας ξέρει τη δουλειά του!
Οι περιφερειακές αρχές, καθώς και το ΥΠΕΚΑ έχουν μια κοινή δέσμευση και μια κοινή υποχρέωση αν θέλουν πραγματικά να υπηρετήσουν το κοινό συμφέρον: να συνεργαστούν μεταξύ τους, για να επιτύχουμε τους στόχους μείωσης αποβλήτων και μια δυναμική οικονομία ανακύκλωσης και αξιοποίησης χρήσιμων υλικών!
* Η Μαρία Βιτωράκη είναι μέλος της Πανελλήνιας Επιτροπής και υπεύθυνη του Τομέα Διαχείρισης Απορριμμάτων στο Ποτάμι
