Επιμέλεια Γιώργος Φρουζάκης
Την επανεμφάνισή τους μετά από περισσότερο έναν αιώνα έκαναν στη νότια Αυστραλία τα «μίνι καγκουρό». Ειδικότερα το μπετόνγκ με την ουρά βούρτσας – ένα σπάνιο, πολύ χαριτωμένο μαρσιποφόρο που μοιάζει με καγκουρό σε μέγεθος κουνελιού – επιστρέφει στην ηπειρωτική χώρα της νότιας Αυστραλίας, περισσότερα από 100 χρόνια μετά την εξαφάνισή του από την περιοχή.
Τα μπετόνγκ που πηδούν με τα πίσω πόδια τους όπως τα κανονικού μεγέθους καγκουρό, κατοικούσαν πάνω από το 60% της Αυστραλίας. Σύμφωνα με τον οικολόγο του συμβουλίου του τοπίου της Βόρειας Γιορκ της Αυστραλίας, Ντέρεκ Σάντοου, η ύπαιθρος της Αυστραλίας ήταν κάποτε γεμάτη από αυτά τα καγκουρό σε μέγεθος κουνελιού, τα οποία έτρεχαν και πηδούσαν σαν «μίνι καγκουρό με στεροειδή».
Ωστόσο μετά την έλευση των Ευρωπαίων δύο αιώνες πριν, οι οποίοι έφεραν μαζί τους γάτες και αλεπούδες και την αποψίλωση της γης άφησε τα μπετόνγκ σε μόνο μία χούφτα σημεία στην αχανή ήπειρο, μετατρέποντάς τα σε πρόσφυγες.
Τα τριχωτά πλάσματα, ο αριθμός των οποίων μειώθηκε από δεκάδες εκατομμύρια πριν από τον αποικισμό σε περίπου 12.000 έως 18.000 τώρα, για να επιβιώσουν έχουν γαντζωθεί σε αυστραλιανά νησιά, σε προστατευμένα κλουβιά και σε λίγους θύλακες της δυτικής Αυστραλίας.
«Θα ήταν ένα από τα πιο κοινά μικρά θηλαστικά κατά μήκος της νότιας Αυστραλίας, αλλά έχουν χαθεί από σχεδόν όλη την ηπειρωτική χώρα», είπε ακόμα ο Σάντοου.
Επιστρέφουν στη χερσόνησο του Γιορκ
Πλέον τα χαριτωμένα αυτά καγκουρό επιστρέφουν στη χερσόνησο Γιορκ της Νότιας Αυστραλίας, αφού οι επιστήμονες της άγριας ζωής απελευθέρωσαν 120 από τα ζώα σε διάστημα δύο ετών για να δουν αν μπορούν να επιβιώσουν έξω από κλουβιά ή νησιά που προστατεύονται από θηρευτές.
Συγκεκριμένα από τον Αύγουστο του 2021 έβαλαν ετικέτα σε περίπου 120 μπετόνγκ, τα οποία έχουν τοποθετηθεί στο εθνικό πάρκο Dhilba Guuranda-Innes. Η Χλόερ Φρικ, υποψήφια διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, εικάζει ότι μπορεί τα «μίνι καγκουρό» που βρίσκονται στη χερσόνησο να είναι μέχρι 200.
«Λατρεύουν το φυστικοβούτυρο»
Η νέα παρακολούθηση δείχνει ότι αναπαράγονται, δήλωσαν οι ερευνητές την Παρασκευή. Ο Σάντοου ήταν μεταξύ της ομάδας που τσέκαρε την κατάσταση των μπετονγκ με τη χρήση δολωμάτων φυστικοβότυρου, βρώμης και βανίλιας. «Λατρεύουν το φυστικοβούτυρο», είπε ακόμα ο Σάντοου σύμφωνα με τον Guardian.
Οι επιστήμονες ανέφεραν ότι είχαν παγιδεύσει 85 μπετόνγκ, διαπιστώνοντας ότι το 40% από αυτά ήταν νέα ζώα που γεννήθηκαν στη χερσόνησο και 42 από τα 45 θηλυκά είχαν μικρά στη θήκη τους.
«Ξεπερνάει τις προσδοκίες του καθενός και έχουν εργαστεί σκληρά πολλοί άνθρωποι. Είναι ενωτικό και συναρπαστικό να βλέπεις αυτά τα ζώα να επιβιώνουν και να τριγυρίζουν στην περιοχή», είπε η Φρικ. «Είναι φανταστικό να βλέπουμε τόσα πολλά νέα ζώα στον πληθυσμό», δήλωσε ο Ντέρεκ Σάντοου.
Η επιστροφή τους στη Νότια Αυστραλία βοηθήθηκε από ένα εντατικό πρόγραμμα ελέγχου των γάτων και των αλεπούδων, δήλωσε ο Σάντοου στο AFP, καθώς και από έναν «τρύπιο» φράχτη που έχει ως στόχο τη μείωση των θηρευτών από το νότιο τμήμα της χερσονήσου χωρίς όμως να τους αποκλείει εντελώς.
«Είναι μηχανικοί του οικοσυστήματος»
Τα μικρά ζώα παίζουν μεγάλο ρόλο στο περιβάλλον της Αυστραλίας, συμπλήρωσε ο Σάντοου. «Είναι ένα μικρό καγκουρό που το μέγεθος του φτάνει μέχρι αστραγάλου, ένα μίνι καγκουρό σε στεροειδή αν θέλετε. Έχουν πολύ δυνατά πίσω πόδια, κουβαλούν τα μικρά τους στη θήκη τους, όπως κάνει ένα καγκουρό, αλλά είναι μόνο ενάμισι κιλό», εξήγησε ο Σάντοου.
«Είναι μικρά μόνο, αλλά τριγυρίζουν μέσα στους θάμνους, δημιουργούν τις μικρές φωλιές τους από κάτω σε πυκνή βλάστηση», είπε. «Σκάβουν πολύ. Ένα μικρό μπετόνγκ μπορεί να μετακινήσει τόνους χώματος το χρόνο. Έτσι σκάβουν στο έδαφος, δημιουργούν μικρούς οικότοπους για την εισροή του νερού ώστε να εγκατασταθούν οι σπόροι. Και έτσι είναι πολύ σημαντικά για το οικοσύστημα».
Μάλιστα με το σκάψιμο βελτιώνουν το έδαφος, εξαπλώνουν τους σπόρους και δημιουργούν μικροκλίματα και πισίνες για να αναπτυχθούν έντομα και φυτά. «Είναι μηχανικοί του οικοσυστήματος. Προτιμούν να τρέφονται με μύκητες αλλά τρώνε και βολβούς, βλάστηση και έντομα από το έδαφος», είπε ακόμα ο Σάντοου.
Από τότε που ο αριθμός τους αποδεκατίστηκε από τις γάτες και τις αλεπούδες, κανένα άλλο πλάσμα δεν μπόρεσε να αναπαράγει τον ρόλο τους στο να κάνουν το αυστραλιανό τοπίο κατοικήσιμο για άλλα άγρια ζώα, είπε ακόμα ο οικολόγος.
Τη δεκαετία του 1970 κι ενώ τα μπετόνγκ εξαφανίζονταν ξεκίνησε μία μικρή «ασφάλεια πληθυσμού» στο νησί Wedge στα δυτικά. Η αρχική ομάδα περιλάμβανε 11 μίνι καγκουρό και έκτοτε έφτασε τα 2.500 και σιγά σιγά αφέθηκαν ελεύθερα από το νησί στο εθνικό πάρκο.
Πώς αντιδρούν σε περίπτωση επίθεσης
Σε περίπτωση επίθεσης, τα θηλυκά μπετόνγκ έχουν έναν ασυνήθιστο αλλά αποτελεσματικό αμυντικό μηχανισμό, δήλωσε ο Σάντοου. «Για να ξεφύγουν, κάνουν ζιγκ ζαγκ μέσα στους θάμνους με μεγάλη ταχύτητα. Είναι πολύ γρήγορα για το μέγεθός τους», δήλωσε ο επιστήμονας.
Όμως, τα θηλυκά είχαν έναν επιπλέον αμυντικό μηχανισμό, πετούν τα μικρά τους από τις θήκες τους με την ελπίδα να ξεφύγουν, ενώ το αρπακτικό στοχεύει τους απογόνους τους. «Ακούγεται σαν φρικτή ανατροφή, αλλά είναι πραγματικά επιτυχημένη», δήλωσε ο Σάντοου.
Ακόμα σύμφωνα με τον Σάντοου είναι πολύ καλά στο να κρύβονται από τους ντόπιους θηρευτές της νότιας Αυστραλίας όπως ο αετός με την τριγωνική ουρά, ωστόσο οι εισαγώμενοι θηρευτές όπως οι γάτες και οι αλεπούδες έχουν πολύ καλή όσφρηση και μπορούν να τα εντοπίσουν.
Αναπαράγονται γρήγορα και τα θηλυκά συχνά έχουν έμβρυα έτοιμα να τα τοποθετήσουν στη θήκη όταν τα μικρά τους φεύγουν φυσιολογικά ή πεθαίνουν. «Μπορούν ουσιαστικά να έχουν το μωρό τους έτοιμο να φύγει στην πίσω τσέπη τους και στη συνέχεια να το αντικαταστήσουν», είπε. «Και στη συνέχεια, μέσα σε λίγες εβδομάδες, μπορούν να επιστρέψουν στο ίδιο στάδιο».
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το μπετόνγκ και άλλα είδη μπορούν να αναπαραχθούν εάν οι πληθυσμοί των αλεπούδων και των γάτων μπορούν να ελεγχθούν, ακόμη και αν δεν εξαλειφθούν, δήλωσε ο Σάντοου.
«Ελπίζουμε πραγματικά ότι το μπετόνγκ είναι ένα από τα πρώτα από τα πολλά είδη που μπορούμε να επαναφέρουμε και να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση του οικοσιστήματος της Αυστραλίας». Σύμφωνα με τους ειδικούς εάν ο πληθυσμός τους επιβιώσει σε μία περίοδο αρκετών ετών, θα είναι η πρώτη επιτυχημένη επαναφορά ειδών από τα νησιά και περιφραγμένα ασφαλή καταφύγια.