Την Πέμπτη 27 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε μία ενδιαφέρουσα δημόσια συζήτηση, με θέμα «Αυτό-οργάνωση και κοινωνική χρηματοδότηση της Συνεργατικής Πόλης», στο φιλόξενο χώρο του Welcommon Hostel, στο κέντρο της Αθήνας. Στη συνάντηση αυτή αναπτύχθηκε μία ιδιαίτερα παραγωγική συζήτηση, πάνω στα κρίσιμα ζητήματα και τα σύγχρονα δεδομένα που αφορούν το στρατηγικό σχεδιασμό στην πόλη, καθώς οι παρευρισκόμενοι ήταν στο σύνολό τους υψηλής εξειδίκευσης, των σχετικών επιστημών και της δημόσιας διοίκησης.
Κύριος ομιλητής ήταν ο γνωστός ευρωπαίος συγγραφέας Levente Polyak, συνιδρυτής του δικτύου “Eutropian Reasearch & Action”. Τη συζήτηση συντόνιζε ο Νίκος Χρυσόγελος, πρ. Ευρωβουλευτής και πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης». Ο «Άνεμος Ανανέωσης» έχει σαν αντικείμενο την προώθηση της κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Τη διοργάνωση υποστήριξε το ίδρυμα Χάινριχ Μπέλ Ελλάδας.
Παρουσιάστηκαν πολύ ενδιαφέροντα και αισιόδοξα παραδείγματα κοινωνικών επενδύσεων και κοινωνικής χρηματοδότησης, που εφαρμόστηκαν με επιτυχία σε μία σειρά πόλεων: Νέα Υόρκη, Βερολίνο, Μαδρίτη, Ρώμη, Λισαβώνα, Βουδαπέστη, Βαρσοβία, Ρότερνταμ, Αθήνα. Μία σημαντική γνώση, που έχει συγκεντρωθεί και ταξινομηθεί, από σημαντικές ερευνητικές πρωτοβουλίες, στον κρίσιμο αυτό τομέα του σχεδιασμού. Μία γνώση που μπορεί άμεσα να διαμοιραστεί, σαν ένα κοινό αγαθό που μπορούν να αξιοποιήσουν οι τοπικές διοικήσεις, δίνοντας μία διαφορετική αναπτυξιακή προοπτική στους τόπους, τις κοινωνίες και τις οικονομίες τους.
Στον Ευρωπαϊκό χώρο έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές έρευνες σε βάθος και μελέτες περίπτωσης που αφορούν την «αστική ανάπτυξη που κατευθύνεται από την κοινότητα», εντός των πόλεων της ηπείρου. Στα δύσκολα χρόνια της λιτότητας, της ανεργίας, των κερδοσκοπικών παιχνιδιών του real estate και της απόσυρσης του δημόσιου τομέα από την κοινωνική πολιτική και τις υπηρεσίες που την αφορούν, παρουσιάζονται πρακτικές εφαρμογές που αναδεικνύουν την αξία της αυτό-οργάνωσης, των ριζωμένων τοπικών δικτύων, των ανθεκτικών κοινοτικών ιστών και των κοινωνικών χώρων χωρίς αποκλεισμούς.
Είναι δυνατό να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν διαφορετικές στρατηγικές και θετικά παραδείγματα συγκέντρωσης σημαντικών κεφαλαίων και λειτουργικών επενδύσεων, που θα υποστηρίζουν ένα διαφορετικό και αποτελεσματικό μοντέλο ανάπτυξης από τα κάτω, αυτοοργανωμένο, με αξίες συνεργατισμού, σε δημιουργική αλληλεπίδραση με τη διοίκηση και τα θεσμικά όργανα. Ταυτόχρονα, αναζητούνται και τεκμηριώνονται στρατηγικές, ούτως ώστε οι Πρωτοβουλίες Πολιτών, τα Συνεργατικά Σχήματα, οι Συνεταιρισμοί, οι Μη Μερδοσκοπικές Εταιρείες, τα Ιδρύματα και τα Funds που διαχειρίζονται Κοινοτική Γη, οι Πλατφόρμες Crowdfunding, οι Ηθικές – Εναλλακτικές Τράπεζες, κ.α., να μπορέσουν να αναδείξουν μία διαφορετική πραγματικότητα και δυναμική για την Ευρώπη.
Τα εγχειρήματα αυτά ζωογονούν ήπια τις πόλεις, τις ενδυναμώνουν με βιώσιμη ανάπτυξη. Αναδεικνύουν και ικανοποιούν τις ανάγκες των κατοίκων και αξιοποιούν συγκριτικά πλεονεκτήματα, καθώς και διαθέσιμους – αναξιοποίητους πόρους των περιοχών. Είναι ένας σχεδιασμός που διαφέρει από την τρέχουσα δυναμική της ανάπτυξης που κατευθύνεται από την κερδοσκοπία των ακινήτων (real estate), με τη βοήθεια νέων μηχανισμών πρόσβασης στην αγορά, «ανεξάρτητες» αρχές, θεσμικά πλαίσια και μεθοδολογίες ανακαίνισης ή κατασκευής κτιρίων για εμπορικούς λόγους (όπως το gentrification).
Μέσα από τη συζήτηση και τη σημαντική διάδραση των παρευρισκόμενων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν οι πρωτοβουλίες αξιοποίησης κενών χώρων στην πόλη (μεγάλων ή μικρών σε μέγεθος) από κοινωνικές ομάδες και συλλογικότητες, που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, από τους ίδιους τους πολίτες, με νέες δραστηριότητες, όπως καλλιτεχνικές, κοινωνικές, παραγωγικές ή άλλες. Μέσα στους χώρους αυτούς οι μικρο- κοινωνίες μπορούν να δημιουργήσουν ό,τι επιθυμούν για τους εαυτούς τους και να συναντήσουν το κοινό τους. Η ανανέωση της όψης, του περιβάλλοντος χώρου και των λειτουργιών κτιρίων και γειτονιών αναβαθμίζει την περιοχή, δημιουργεί κοινωνική κίνηση και ασφάλεια και λειτουργεί ελκτικά για πλήθος κόσμου και δικτύων συνεργασίας.
Παρόμοια εγχειρήματα, με την ενεργή συμβολή και ουσιαστική στήριξη του Δήμου, θα μπορούσαν να τονώσουν την κοινωνική, αλλά και την οικονομική ζωή, στη Ραφήνα και το Πικέρμι. Νέοι χώροι συνάθροισης, παραγωγής και ευημερίας μπορούν να έχουν σημαντικό θετικό κοινωνικό αντίκτυπο για την ευρύτερη περιοχή. Εξίσου μπορούν να αξιοποιηθούν υπαίθριοι χώροι με όρους αειφορίας. Η τοπική κοινωνία έχει την ωριμότητα και τις δεξιότητες να το αναλάβει και να το υποστηρίξει αυτό. Απουσιάζει προς το παρόν η πρόθεση από τη Διοίκηση.
Στο Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου η αυτό-οργάνωση και η κοινωνική χρηματοδότηση, με διαδικασίες «συνεργατικής πόλης» μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας, να απασχολήσουν άνεργους από την περιοχή, να αναζωογονήσουν τις γειτονιές και την αγορά, να επιλύσουν κρίσιμα ζητήματα αστικής αναγέννησης, να προσδώσουν σημαντική κοινωνική και πολιστική αξία στην πόλη. Οι διαδικασίες αυτές, ξεκινούν και ενισχύονται από τους ίδιους τους κατοίκους, έχουν πάντα μακροχρόνια λειτουργία και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, καθώς δεν εξαρτώνται μονομερώς από τις προθέσεις των εκάστοτε διοικούντων.
Μέσα από αυτές τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς, πληγώνεται κανείς αν αναλογιστεί την αντίθεση που βιώνουν σήμερα οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον στο Πικέρμι και την Ραφήνα. Ένας τόπος με ιδιαίτερα πλεονεκτήματα, δυνατότητες και δυναμικές εγκλωβίζεται στον προβληματικό σχεδιασμό και την αρνητική προοπτική που τον ωθούν η ελλειμματική και οπισθοδρομική διοίκηση. Πόσο περισσότερο όταν μία οραματική διοίκηση θα έκανε το αυτονόητο: θα έδινε χώρο στην κοινωνία να ανθίσει!
ΛΕΖΑΝΤΑ
Από αριστερά:
Ευδοκία Φασιώτη συνεργάτις Χρήστου Βοσκόπουλου, Levente Polyak ομιλητής και συγγραφέας καθηγητής αστικού σχεδιασμού, Χρήστος Βοσκόπουλος υποψήφιος Δήμαρχος Καισαριανής, Έφη (Ζωγραφιά) Γιακουβάκη, Κοινωνιολόγος-Χωροτάκτις υποψ.δημοτική σύμβουλος Δήμου Ραφήνας Πικερμίου, Νίκος Χρυσόγελος τ. Ευρωβουλευτής, πρόεδρος Άνεμου Ανανέωσης, συντονιστής της εκδήλωσης, Χρηστος Βασιλείου υποψήφιος ευρωβουλευτής “Πράσινοι Αλληλεγγύη”
