Επιμέλεια Έφη Αλεβίζου
Σε μια φρικιαστική σκηνή στα μέσα του παγανιστικού θρίλερ Midsommar, του 2019, ένας γέροντας της κοινότητας με μακριά γκρίζα μαλλιά και αραχνοΰφαντη γενειάδα πέφτει από έναν γκρεμό στα βράχια. Μετά βίας ζωντανός, τα μέλη της αίρεσής του τον χτυπούν εναλλάξ στο πρόσωπο με ένα γιγάντιο σφυρί.
Πριν από 50 χρόνια, αυτό το πρόσωπο – τώρα ξεπερασμένο και λιπόσαρκο αλλά ακόμα εντυπωσιακό – είχε ανακηρυχθεί το πιο όμορφο στον κόσμο.
O Μπιόρν Αντρέσεν σήμερα / Photo: YouTube
O Μπιόρν Αντρέσεν στα 14 του / Photo: YouTube
Αναζητώντας το αγόρι
Ο Μπιόρν Αντρέσεν ήταν 15 ετών το 1970. Εκείνη την εποχή, ο θρύλος του ιταλικού κινηματογράφου Λουτσίνο Βισκόντι είχε φτάσει στη Σουηδία, αναζητώντας ένα αγόρι για να υποδυθεί το γοητευτικό επίκεντρο του έρωτα ενός ετοιμοθάνατου συνθέτη για αυτό που ορισμένοι θεωρούν αριστούργημά του, το «Θάνατος στη Βενετία». Γράφτηκε το 1912 κι είναι ένα εκπληκτικής δεξιοτεχνίας χρονικό της παρακμής, της κάθε είδους παρακμής.
Βασισμένη σε μια νουβέλα του Τόμας Μαν, η ταινία απαιτούσε έναν έφηβο ικανό να ενσαρκώσει τη ραψωδική περιγραφή του Μαν: «… χλωμός, με μια γλυκιά επιφυλακτικότητα, με πλούσιες μελίχρωμες μπούκλες, το μέτωπο και η μύτη να κατεβαίνουν σε μια γραμμή, το κερδισμένο στόμα, η έκφραση της αγνής και θεϊκής γαλήνης».
Photo: YouTube
Photo: YouTube
Η αντίδραση του Βισκόντι ήταν ακαριαία
Ο Βισκόντι είχε ταξιδέψει στην Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Φινλανδία και τη Ρωσία στην αναζήτησή του, συγκεντρώνοντας τη μια σειρά μετά την άλλη ξανθών νεαρών για επιθεώρηση, ώσπου μια μέρα – σε ένα ξενοδοχείο της Στοκχόλμης – μπήκε ο Μπιόρν Αντρέσεν.
Η αντίδραση του σκηνοθέτη ήταν ακαριαία και αποτυπώνεται σε υλικό Super 8 που ανακάλυψαν οι Kristina Lindström και Kristian Petri για το ντοκιμαντέρ τους, The Most Beautiful Boy in the World.
«Όμορφο!» ενθουσιάζεται ο Βισκόντι. «Ζητήστε του να γδυθεί!». Μέσα σε λίγα λεπτά, ο Αντρέσεν στέκεται όρθιος, οδυνηρά άβολα με το εσώρουχό του, καθώς ένα δωμάτιο γεμάτο ενήλικες τον εξετάζει εξονυχιστικά.
Πενήντα χρόνια μετά, ζώντας σε ένα μικρό και άθλιο διαμέρισμα στη Στοκχόλμη, ο Αντρέσεν εξακολουθεί να παλεύει με τις επιπτώσεις εκείνης της αμήχανης στιγμής και της ραγδαίας φήμης που δεν επιδίωξε ποτέ να αποκτήσει και που ακολούθησε.
Photo: YouTube
Ένας βαθιά τραυματισμένος έφηβος
Ήταν ένας ανισόρροπος αγώνας, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε. Ο κινηματογραφικός γίγαντας κόμης Don Luchino Visconti di Modrone ήταν ο κληρονόμος των μιλανέζων βιομηχάνων και ευγενών και μια τρομερή παρουσία γεννημένη για να δίνει εντολές.
Ο Αντρέσεν ήταν έφηβος και ζούσε σε μια αγροτική καλύβα με τη γιαγιά του, μετά το τραύμα της αυτοκτονίας της μητέρας του όταν ήταν μόλις δέκα ετών – δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του. Ήταν τα όνειρα της γιαγιάς του για την κινηματογραφική οθόνη που τον έφεραν σε εκείνη τη μοιραία οντισιόν.
Το ένστικτο του Βισκόντι, που έμοιαζε με γεράκι, δεν έβλεπε μόνο τη σκανδιναβική ομορφιά του εφήβου που «κατάπινε τα φώτα», αλλά και κάτι πιο δύσκολο να προσδιοριστεί: Μια αύρα μελαγχολίας, μια λεπτή αμηχανία, την υπόνοια βαθιών ψυχικών υδάτων που το σελιλόιντ μπορούσε να μεγεθύνει.
«Ήταν διαφορετικός από τα άλλα αγόρια. Υπήρχε μια θλίψη γύρω του, μια ευπάθεια. Ο Βισκόντι ήταν τόσο έξυπνος, που το είδε αυτό. Είναι προφανές ότι ο Μπιόρν είχε κάποιο πολύ ιδιαίτερο χάρισμα. Και το έχει ακόμα» λέει ο Petri. «Τον επέλεξε επειδή όλα όσα συνέβησαν στον Μπιορν στην παιδική του ηλικία ήταν στα μάτια του» συμπληρώνει η Lindström.
«Μην ακουμπήσετε ούτε ένα δάχτυλο…»
Μέσα σε λίγους μήνες, ο Αντρέσεν βρισκόταν στο Λίντο της Βενετίας ντυμένος με ναυτική στολή για να υποδυθεί τον Tadzio, το 14χρονο αντικείμενο της εμμονής του Ντιρκ Μπογκάρντ στην αδίστακτη μελέτη του Βισκόντι για μια καταδικασμένη αριστοκρατία που στοιχειώνει το Hotel des Bains με φρου φρου και φιόγκους, ενώ η χολέρα σέρνεται στα κανάλια της πόλης.
Ο Βισκόντι έδωσε οδηγία στο συνεργείο του να μην ακουμπήσουν ούτε ένα δάχτυλο στην πολύτιμη ανακάλυψή του – έγραψε ο Μπογκάρντ στα απομνημονεύματά του: «Δεν του επιτράπηκε ποτέ να βγει στον ήλιο, να κλωτσήσει μια μπάλα ποδοσφαίρου με τους συντρόφους του, να κολυμπήσει στη μολυσμένη θάλασσα ή να κάνει οτιδήποτε που θα μπορούσε να του δώσει την παραμικρή ευχαρίστηση… Τα υπέμεινε όλα αυτά υπέροχα».
Όλα αυτά άλλαξαν όταν ολοκληρώθηκε η ταινία «Θάνατος στη Βενετία». Στην πρεμιέρα της στο Λονδίνο, ο Βισκόντι τον χαρακτήρισε «το πιο όμορφο αγόρι στον κόσμο» – ένα έξυπνο διαφημιστικό ηχητικό μήνυμα για την ταινία του, αλλά και ένα άδικο χτύπημα για τον προστατευόμενό του, που μετέτρεψε τον έφηβο σε αντικείμενο πάνω στο οποίο προβάλλονταν πληθώρα φαντασιώσεων.
«Ήμουν τρομοκρατημένος» θυμάται ο Αντρέσεν «ένιωθα σαν να πετούσαν σμήνη νυχτερίδων γύρω μου σχεδόν όλη την ώρα».
Photo: YouTube
Η εποχή που προτιμά να μην συζητά
Ακολούθησε μια απρόθυμη ποπ καριέρα στην Ιαπωνία, όπου θυμάται ότι τον κυνηγούσαν κορίτσια που κρατούσαν ψαλίδια για να του κόψουν τις μπούκλες – και ότι οι ατζέντηδες και οι μάνατζερ του έδιναν άγνωστα χάπια για να τονώσουν το κουράγιο του μπροστά σε ένα αμείλικτο πρόγραμμα δημόσιων εμφανίσεων.
Αργότερα, φιλοξενήθηκε σε ένα παρισινό διαμέρισμα για ένα χρόνο από έναν πλούσιο ηλικιωμένο άνδρα και περιφερόταν σε νυχτερινά κέντρα. «Ένιωθα σαν ένα είδος περιπλανώμενου τροπαίου» λέει.
Είναι μια εποχή που ακόμα προτιμά να μη συζητά. «Αυτές οι θλιβερές ιστορίες συμβαίνουν για όσο καιρό υπάρχει η σόου μπιζ και ο κινηματογράφος. Τόσοι πολλοί παιδικοί σταρ έχουν δυσάρεστες εμπειρίες. Το #MeToo ήταν φυσικά κυρίως γυναίκες, αλλά το #MeToo είναι επίσης θέμα κατάχρησης εξουσίας και εκεί σίγουρα εντάσσεται η ιστορία του Μπιόρν» λέει ο Petri. «Καταλαβαίνω πώς ένιωσαν αυτές οι γυναίκες, γιατί έχω βρεθεί κι εγώ εκεί» προσθέτει η Lindström.
Photo: YouTube
Photo: YouTube
Ξέρει ότι δεν είναι εύκολος άνθρωπος
Οι δύο κινηματογραφιστές ξόδεψαν πέντε χρόνια για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του Αντρέσεν. «Δεν του άρεσε πολύ να μιλάει γι’ αυτό» παραδέχεται ο Petri. Δίνοντας όμως στον Αντρέσεν την ελευθερία να διαμορφώσει τα μονοπάτια του, το ντοκιμαντέρ, με τις πολλές τραυματικές αποκαλύψεις του, μοιάζει τόσο ταιριαστά πολυεπίπεδο και αντισυμβατικό όσο και το θέμα του.
Η ασυμφωνία που υπέστη ο νεαρός σταρ από το γεγονός ότι έγινε διάσημο πρόσωπο προτού η ταυτότητά του διαμορφωθεί πλήρως φαίνεται ότι απομάκρυνε τον Αντρέσεν από τον εαυτό του, και πέρασε μια ολόκληρη ζωή προσπαθώντας να ενώσει τα κομμάτια σε ένα συνεκτικό σύνολο – αλλά αυτό το ταξίδι τον έχει μετατρέψει σε έναν εξαιρετικά απόμακρο φιλόσοφο.
«Ξέρει ότι δεν είναι εύκολος άνθρωπος» λέει ο Petri. «Θέλει ειλικρίνεια» λέει η Lindström. «Επιλέξαμε μια φωτογραφία για την αφίσα – είναι αυτός στο τέλος της οντισιόν του Βισκόντι, όταν του ζητούν να βγάλει το πουκάμισό του. Ρώτησα τον Μπιόρν, τι σκεφτόσουν εκείνη τη στιγμή; Είπε “ένιωθα τόσο θυμωμένος”».
Εκείνη η μέρα που τον ξερίζωσαν από την αφάνεια συνεχίζει να διαμορφώνει τη ζωή του – με το ισχυρό ντοκιμαντέρ των Lindström και Petri ακούμε την ιστορία του Αντρέσεν και όχι τις ιδέες και τις προβολές άλλων που απέτυχαν τόσο θεαματικά να τον προστατεύσουν. Πέντε δεκαετίες αργότερα, οι σκηνοθέτες του έδωσαν κατά κάποιον τρόπο πίσω τη φωνή του.
*Η ταινία «The Most Beautiful Boy in the World» υπάρχει σε πλατφόρμες streaming.
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ
*Με στοιχεία από anothermag.com
