Μαρία Δεδούση – CNN Greece
Η 25η Οκτωβρίου είναι η 298η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και 299η σε δίσεκτα έτη. Είναι η ημέρα, το 1949, που τα αγγλικά στρατεύματα αποχωρούν από την Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους συντρίμια. Και έναν διάδοχο στην «επικυριαρχία» της χώρας.
Η πρόθεση της Βρετανικής κυβέρνησης για την μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας είχε εκφραστεί ήδη από τον Αύγουστο του 1944, αν όχι και νωρίτερα. Οι Βρετανοί -και ιδιαίτερα ο Τσόρτσιλ-ήθελαν τον εμφύλιο και στην πραγματικότητα δεν το έκρυψαν ποτέ. Πίστευε ότι ήταν ο μόνος τρόπος να περιοριστεί ο κομμουνιστικός κίνδυνος.
Σε αναφορά του προς τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Φρανγκλίνο Ρούζβελτ, με ημερομηνία 17/08/1944, ο Τσόρτσιλ εκφράζει τις ανησυχίες του για τις εξελίξεις στην Αθήνα και στην Ελλάδα όταν οι Γερμανοί αποχωρήσουν από τη χώρα.
«Αν υπάρξει κενό εξουσίας για μεγάλο διάστημα είναι πολύ πιθανό οι εξτρεμιστές του ΕΑΜ και το Κομμουνιστικό Κόμμα να καταλάβουν την πόλη», έγραφε. Η Βρετανία κινήθηκε αστραπιαία όταν αποχωρούσαν οι Γερμανοί: Διόρισε την κυβέρνηση του Παπανδρέου, ενώ μαζί του ήρθε στην Αθήνα και ο στρατηγός Ρόναλτ Σκόμπι για να αναλάβει επικεφαλής του στρατού της χώρας. Βασικός στόχος ήταν ο αφοπλισμός των ανταρτών.
Παρότι όλα αυτά έχουν το πρόσχημα της εθνικής ενότητας, τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο, η αλήθεια είναι ότι ο αφοπλισμός στην πραγματικότητα στόχευε μόνο τον ΕΛΑΣ και όχι τους πρώην συνεργάτες των ναζί.
Οι Βρετανοί ήδη από τα μέσα Νοεμβρίου του 1944 άρχισαν να απελευθερώνουν αξιωματικούς και στρατιώτες των Ταγμάτων Ασφαλείας, οι οποίοι σταδιακά στελεχώνουν τον ελληνικό στρατό και τις δυνάμεις ασφαλείας. Αυτό, φυσικά, έπρεπε να γίνει χωρίς να φανεί ότι πρόκειται για οργανωμένο σχέδιο, όπως καταδείχθηκε από υπηρεσιακά έγγραφα που ήρθαν αργότερα στο φως της δημοσιότητας.
Εκτιμάται ότι περίπου 12.000 μέλη των ταγμάτων ασφαλείας απελευθερώθηκαν από τις φυλακές και οι περισσότεροι εντάχθηκαν στις δυνάμεις ασφαλείας.
Οι Βρετανοί δεν θα επέτρεπαν να θιγούν τα συμφέροντά τους στην Ελλάδα, στο πλαίσιο που αυτά ορίζονταν από τη «συμφωνία των ποσοστών», που είχε υπογραφεί μεταξύ του Τσόρτσιλ και του Στάλιν στις 9 Οκτωβρίου του 1944 και όριζε τις μεταπολεμικές σφαίρες επιρροής. Η Σοβιετική Ένωση έπρεπε να μείνει μακριά από τη Μεσόγειο και άρα μακριά από την Ελλάδα πάση θυσία.
Η Ελλάδα αποτέλεσε μια εξαίρεση στο γενικό κανόνα που ήθελε τις αντιστασιακές δυνάμεις στις χώρες της Ευρώπης να ενσωματώνονται στους εθνικούς στρατούς μετά τον πόλεμο, όπως έγινε στη Γαλλία.
Εδώ, αντιθέτως, ήταν προαποφασισμένη από τους Βρετανούς μια μετωπική σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ, με γενικό στόχο της εξόντωσή του, όπως και τη γενικότερη εξόντωση κάθε αριστερού στοιχείου. Οι Βρετανοί ήθελαν την Ελλάδα απαλλαγμένη από κάθε «επαναστατικό στοιχείο» που θα απειλούσε τη βασιλεία και τη νομιμότητα όπως εκείνοι την αντιλαμβάνονταν.
Δεν υπήρχε κανείς πιο πρόθυμος και κατάλληλος να αναλάβει αυτό το έργο από τους ταγματασφαλίτες. Στις 3 και 4 Δεκεμβρίου του 1944 μια ομοβροντία πυρών εναντίον ανθρώπων που διαδήλωναν ειρηνικά στο Σύνταγμα δίνει το σύνθημα της έναρξης του εμφυλίου. Στη σφαγή το ΕΑΜ απαντάει παίρνοντας τα όπλα και ο Σκόμπι επιβάλει στρατιωτικό νόμο, διατάσσοντας αεροπορικό βομβαρδισμό. Η Μάχη της Αθήνας είχε ξεκινήσει.
Σε άρθρο του Guardian, του 2014, αναφέρεται ότι πολλοί από τους Βρετανούς στρατιώτες στην Αθήνα βρέθηκαν σε σύγχιση: Ποιούς πολεμούσαν, αφου ο πόλεμος είχε τελειώσει;
«Ρωτούν γιατί πρέπει να δώσουμε τη ζωή μας για τις πολιτικές ελληνικές διαφορές. Τους απαντώ πως είναι όλα μέρος του πολέμου κατά των Ούννων και πρέπει να τους εξολοθρεύσουμε», ανέφερε Βρετανός αξιωματικός σε έγγραφό του. Τα βρετανικά στρατεύματα ενισχύθηκαν και μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου είχαν τον έλεγχο της Αθήνας. Εκείνες τις ημέρες ήρθε στην πόλη και ο ίδιος ο Τσόρτσιλ.
Ακολούθησε ο εμφύλιος, ο οποίος είχε ως συνέπεια το θάνατο περισσοτέρων από 70.000. ανθρώπων, τις πολιτικές διώξεις και τον εκτοπισμό δεκάδων χιλιάδων και τον εθνικό διχασμό που επιβιώνει ως τις μέρες μας.
Η μη εκκαθάριση των Ταγμάτων Ασφαλείας και η ένταξή τους στον εθνικό στρατό με τις ευλογίες των Άγγλων και μετέπειτα των Αμερικανών, ήταν μια μοναδική περίπτωση στα ευρωπαϊκά χρονικά. Κατά μια έννοια τόσο η χούντα των Συνταγματαρχών όσο και η αναζωπύρωση του νεοναζισμού στην Ελλάδα με την άνοδο της Χρυσής Αυγής συνδέεται άμεσα με αυτήν τη μη εκκαθάριση.
Στις 21 Φεβρουαρίου 1947, ο Βρετανός πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον ενημέρωνε το λευκό Οίκο ότι λόγω της οικονομικής κρίσης που μάστιζε τη χώρα του, θα σταματούσε μετά τις 31 Μαρτίου η βρετανική βοήθεια προς την Ελλάδα.
Η αμερικανική κυβέρνηση εξέτασε τα υπέρ και τα κατά μιάς αυξημένης παρουσίας της στα Βαλκάνια και στις 12 Μαρτίου 1947, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν, εξήγγειλε σε δημόσιο λόγο του το γνωστό «Δόγμα Τρούμαν», με βάση το οποίο χορηγούνταν 341 εκατομμύρια δολάρια ως στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα και 59 εκατομμύρια δολάρια προς την Τουρκία.
Με την κίνηση αυτή, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέλαβαν τη θέση της Βρετανίας σε μία εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας περιοχή του κόσμου, ενώ ταυτόχρονα πήραν τα ηνίατης παγκόσμιας ιδεολογικής σταυροφορίας κατά του κομμουνισμού.
Στις 35 Οκτωβρίου 1949 οι τελευταίοι Βρετανοί στρατιώτες έφυγαν από την Ελλάδα. Άφηναν πίσω τους μια χώρα διαλυμμένη οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά. Μια διάλυση στην οποία οι ίδιοι είχαν συνεισφέρει κατά πολύ.
