Πολύ πρόσφατα διαβάσαμε στα τοπικά μέσα της Ραφήνας ότι το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ανακοίνωσε τα δρομολόγια που θα εκτελούνται από το Λιμάνι της πόλης την ερχόμενη δρομολογιακή περίοδο (από τον Μάιο του ’19). Και σύμφωνα με τον προγραμματισμό, τα πλοία που θα ελλιμενίζονται στο Λιμάνι της Ραφήνας από τον Νοέμβριο του 2019, φέτος θα γίνουν αισίως 18! Ο αριθμός αυτός τραβάει την ανηφόρα…
Ποιος θα το φανταζόταν ότι το γραφικό λιμανάκι και η πλούσια σε αγαθά σκάλα ψαράδων μιας αλλοτινής εποχής θα μετασχηματιζόταν βαθμιαία σε μία τεράστια υποδομή συγκοινωνίας, για την εξυπηρέτηση των αναγκών μίας υπερδιογκωμένης Αττικής και των λειτουργιών της πρωτεύουσας. Ένα λιμάνι που φαίνεται να εξελίσσεται χωρίς σχέδιο, τουλάχιστον χωρίς γνωστό σχέδιο στους κατοίκους της πόλης, και με διαρκή υποβάθμιση του χώρου του και της περιοχής.
Από την αρχή του εικοστού αιώνα στην μικρή πόλη που δημιουργήθηκε και ευδοκίμησε γύρω από το λιμάνι μετά την εγκατάσταση προσφύγων, λόγω της ομορφιάς της και της γεωγραφικής της θέσης σε σχέση με την Αθήνα προσελκύονταν πολλοί παραθεριστές. Αυτό την έκανε πιο αναγνωρίσιμη και σημαντική για πολύ κόσμο. Η παράλια ζωή που αναπτύχθηκε, παράλληλα με ποικίλες άλλες οικονομικές δραστηριότητες, οδήγησε σε μία σχετικά ευημερούσα και γαλήνια ζωή, τέτοια που να αποτελεί ιδανικό τόπο αναψυχής και ήρεμων διακοπών για πολλές γενιές, και αγαπημένο για τους ντόπιους.
Οι εξελίξεις τις τελευταίες δεκαετίες όμως ήταν αλματώδεις για το λιμάνι της Ραφήνας, και ειδικά τα πολύ τελευταία χρόνια. Επικοινωνεί πλέον ακόμη και με τα μακρινότερα νησιά του Αιγαίου, με διακίνηση εκατομμυρίων επιβατών ετησίως και τεράστιου όγκου αγαθών. Τεράστιας έκτασης σχέδια προετοιμάζουν την επέκτασή του. Ταυτόχρονα όμως τείνει, όλο και εντονότερα στις μέρες μας, να «καταπιεί» την πόλη που το αγκαλιάζει και ζει μαζί του. Η κίνηση έχει πολλαπλασιαστεί και η πόλη έχει επιβαρυνθεί με τεράστιο κόστος και διάγει μία αφόρητη καθημερινότητα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Επιβαρύνεται η περιοχή με απίστευτη κίνηση, καυσαέρια, ηχορύπανση, φωτορύπανση κλπ.
Στα Εργαστήρια Συμμετοχικού Σχεδιασμού που πραγματοποιήσαμε τον Σεπτέμβριο του 2018 στην Ραφήνα με συμμετοχή πολιτών κι εκπροσώπων φορέων της πόλης, προσπαθήσαμε να περιγράψουμε την ταυτότητα της πόλης σήμερα, πολιτιστικά και κοινωνικά. Οι κάτοικοι εκφράστηκαν με έντονη δυσαρέσκεια για την ζωή τους σε αυτήν από πολλές πλευρές.
Το διογκούμενο λιμάνι ήταν ο μεγάλος ένοχος για τα περισσότερα προβλήματα που βιώνουν, τα οποία επιβαρύνουν την καθημερινότητά τους και αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της περιοχής. Καταγράφηκε ότι οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες σήμερα στη Ραφήνα απομακρύνονται από το χώρο του λιμανιού, το αποφεύγουν, το αντιπαθούν, και φτάνουν να οικτίρουν τη ζωή τους κοντά του. Και σε αυτή την ανάγκη και προτεραιότητά τους δεν εισακούονται από καμία Αρχή.
Είναι μια πραγματικότητα άλλωστε ότι το Λιμάνι δεν διοικείται από την πόλη, καθώς ο Οργανισμός Λιμένος Ραφήνας κυριαρχικά διαχειρίζεται την εκτεταμένη λιμενική ζώνη, που περιλαμβάνει και επιπλέον ευρύτατους σημαντικούς παράκτιους χώρους εκτός του κύριου λιμενικού. Δυστυχώς χωρικά, κοινωνικά και λειτουργικά ζωτικές περιοχές, επιπλέον του ίδιου του λιμανιού, όπως η κεντρική πλαζ, ο ανοικτός χώρος μπροστά σε αυτήν που σήμερα εκτελεί χρέη τεράστιου πάρκινγκ, η ακτογραμμή σε μήκος χιλιομέτρων, μικρότερες παραλίες, κτίρια, ναοί κλπ. βρίσκονται έξω από την δικαιοδοσία διαχείρισης των πολιτών αλλά και του Δήμου.
Ιδιοκτησιακά το λιμάνι της Ραφήνας και ό,τι το αφορά ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ. Από την 1/1/2016 δε, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού Λιμένος Ραφήνας δεν συμμετέχει κανένας δημότης της πόλης όπως συνέβαινε μέχρι τότε, ούτε καν εκπρόσωπος του Δήμου. Για τον Κεντρικό Σχεδιασμό, όπως αντιλαμβάνονται και τόνισαν στα Εργαστήρια Συμμετοχικού Σχεδιασμού πολλοί από τους συμμετέχοντες, η Ραφήνα είναι μόνο ένα Λιμάνι, πλησίον της πρωτεύουσας και του διεθνή αερολιμένα. Ως τέτοιος τόπος λογίζεται, και ουδεμία άλλη λειτουργία φαίνεται να ευνοείται στην περιοχή, ούτε οι ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών που στηρίζουν την πόλη.
Ειδικά μετά την τεράστια φυσική και ανθρωπιστική καταστροφή λόγω της πυρκαγιάς του περασμένου καλοκαιριού η πόλη στερείται ζωτικής ανάσας, και οικονομικά, και περιβαλλοντικά, και ψυχολογικά. Ήδη κάτοικοι, επισκέπτες και οι δραστηριότητές τους μεταφέρονται σε άλλες περιοχές, όπου τυγχάνουν καλύτερης υποδοχής και συνθηκών για διαμονή, αναψυχή, αγορές, δημιουργικές δράσεις. Ακόμη κι αν οι ίδιοι κάποτε επέλεξαν και παρέμεναν στην πόλη ακριβώς για την παράλια ζωή της, τώρα αναδιπλώνονται.
Σε εμάς τους Ραφηνιώτες λείπει το λιμάνι μας, ένα λιμάνι που να θεωρούμε και δικό μας. Που θα επικοινωνεί ζωτικά μαζί μας, δεν θα ισοπεδώνει την κοινωνική ζωή και το περιβάλλον και θα αναπτύσσεται σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία και πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα. Αυτή είναι μια ουσιώδης πρόκληση για μια νέα Δημοτική Αρχή, εκεί που η προηγούμενη απλά παρακολουθούσε: Η άμεση διεκδίκηση ρόλου και στόχου στα τεκταινόμενα του λιμανιού της πόλης μας, στηριγμένου στη δύναμη των κατοίκων και των φίλων της Ραφήνας. Ή, καλύτερα, των Εραστών της, όπως έχουν στην πρόσφατη μνήμη τους πολλοί. Πρέπει να τους ξανακερδίσουμε και να τους δώσουμε φωνή!
Ζωγραφιά (Έφη) Γιακουβάκη
