Αναμφίβολα, η Μάχη της Κρήτης αποτελεί μια από τις ηρωικότερες μάχες της σύγχρονης ιστορίας, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στην έκβαση του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου: μετά την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, ο Χίτλερ υπολόγιζε να καταλάβει την Κρήτη σε 24 ώρες, ωστόσο, λόγω της σθεναρής αντίστασης που συνάντησε, η μάχη διήρκησε δώδεκα ημέρες (20-31 Μαΐου 1941), καθυστερώντας την «Επιχείρηση Βαρβαρόσα», την επίθεση δηλαδή κατά της Ρωσίας και ανατρέποντας, τελικά, τα σχέδια της Γερμανίας.
Οι Σύμμαχοι – Βρετανοί, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί – κατάφεραν για πρώτη φορά να αποκρυπτογραφήσουν τον γερμανικό κώδικα επικοινωνιών κατά την «Επιχείρηση Αίνιγμα» και να πληροφορηθούν αναλυτικά για το γερμανικό σχέδιο επίθεσης, με επικεφαλής των Γερμανών τον πτέραρχο Κουρτ Στούντεντ: για πρώτη φορά στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία, επιχειρούνταν κατάληψη ξηράς με επίλεκτες δυνάμεις αλεξιπτωτιστών από αέρος.
Στην Κρήτη, ηλικιωμένοι, νέοι, γυναίκες, παιδιά, κληρικοί και καλόγεροι συμμετείχαν στον αγώνα και πολέμησαν άοπλοι ή με ό,τι μέσα είχαν διαθέσιμα: από παλιά όπλα έως αγροτικά εργαλεία, ακόμη και με μαγκούρες και πέτρες. Ορισμένες γυναίκες πολέμησαν με όπλα και βρέθηκαν στο πλευρό των συζύγων τους, άλλες περιέθαλψαν αντάρτες ή συμμάχους, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, ενώ άλλες, με τη βοήθεια των παιδιών, τα οποία επίσης, συμμετείχαν στην αντίσταση, μετέφεραν τρόφιμα και άλλα αντικείμενα στους αντάρτες και συμμάχους στα κρητικά βουνά. Η παρουσία των Ελλήνων ανδρών ήταν περιορισμένη, καθώς στη Μεραρχία Κρητών, που πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο, με διαταγή της τότε «κυβέρνησης», απαγορεύθηκε να μεταβεί στη Μεγαλόνησο.
Παρά ταύτα, υπό τον Νεοζηλανδό στρατηγό Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, ο ελληνικός λαός, παρά τα άνευ προηγουμένου αντίποινα των Γερμανών (μαζικές συλλήψεις, βασανιστήρια, ασιτία, εκτελέσεις ανεξαρτήτως ηλικίας), αγωνίστηκε ηρωικά συσπειρωμένος και μαζί με τους Συμμάχους, έδωσαν το φωτεινό παράδειγμα της δύναμης της θέλησης και της ψυχής.
Αν και η εξαιρετική πληροφόρηση των συμμάχων για τα γερμανικά σχέδια, θα μπορούσε να είχε οδηγήσει στη νίκη, άλλοι παράγοντες οδήγησαν στην επικράτηση των Γερμανών κατά την επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Ερμής» (γερμ.: “Unternehmen Merkur”), την επίθεση δηλαδή της Γερμανίας κατά της Κρήτης.
Οι γερμανικές απώλειες σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό ήταν τόσο μεγάλες, ώστε η νίκη των Γερμανών χαρακτηρίστηκε ως «πύρρειος νίκη» και ο Χίτλερ αποφάσισε να μην επιχειρήσει ποτέ ξανά αεραποβατική επιχείρηση. Αντιθέτως, οι Σύμμαχοι εξέλιξαν τη συγκεκριμένη πολεμική τακτική.
Τι λένε σήμερα
Σήμερα, 75 χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης, οι πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας υπογραμμίζουν τη σημασία της Μάχης, τονίζοντας παράλληλα τους ισχυρούς δεσμούς που αναπτύχθηκαν έκτοτε με την Ελλάδα.
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέηβιντ Κάμερον, τόνισε ότι η Μάχη της Κρήτης έμεινε στην ιστορία για το απαράμιλλο θάρρος, την αποφασιστικότητα των ανδρών των Συμμαχικών Δυνάμεων και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και των κατοίκων της Κρήτης, ενώ πρόσθεσε ότι ακόμα στα τέσσερα σχεδόν χρόνια γερμανικής κατοχής «ο λαός της Κρήτης επέδειξε το απαράμιλλο ανεξάρτητο και ατρόμητο πνεύμα του.»
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Μάλκολμ Τέρνμπουλ, τόνισε ότι «Η αποφασιστική αντίσταση του Κρητικού λαού και το ανυπέρβλητο θάρρος του κατά την προφύλαξη στρατιωτών των Συμμάχων από τις δυνάμεις των κατακτητών, μέχρι την ασφαλή εκκένωσή τους από την Κρήτη, σήμαναν την αρχή άρρηκτων δεσμών μεταξύ των λαών μας», ενώ επεσήμανε ότι «Η απαρχή της μετανάστευσης Ελλήνων στην Αυστραλία ενίσχυσε περεταίρω αυτή τη φιλία, εμπλουτίζοντας τον πολιτισμικό ιστό της Αυστραλίας».
Ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, Τζον Κι, εκφράζει τη βαθιά ευγνωμοσύνη του προς τον λαό της Κρήτης, «που παρείχαν προστασία, καταφύγιο και βοήθεια» στους Νεοζηλανδούς στρατιώτες και που τους βοήθησαν να δραπετεύσουν, επισημαίνοντας τη σημαντική και συναισθηματική συνεισφορά στην κοινωνίας της Νέας Ζηλανδίας των Ελλήνων που εγκαταστάθηκαν μεταπολεμικά στη Νέα Ζηλανδία», καθώς και στην ετήσια επίσκεψη των Νεοζηλανδών στην Κρήτη και στην Ελλάδα για να τιμήσουν τους πεσόντες.
Δέσποινα Αφεντούλη
Δρ Κοινωνιολογίας-δημοσιογράφος
