Ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα, ένας ναός μοναδικός που ξεχωρίζει λόγω των πολλών και ανόμοιων αρχιτεκτονικών στοιχείων, που ο αρχιτέκτονας που τον εμπνεύστηκε και τον έκτισε, έμπλεξε με αριστοτεχνικό τρόπο την αρχαιότητα με τη χριστιανοσύνη, την αρχαία Ελλάδα με το χριστιανικό πνεύμα. Αυτή είναι η εκκλησιά της Αγίας Φωτεινής που βρίσκεται χτισμένη απέναντι απ’ τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μαντινείας.
Ο δημιουργός του, Κώστας Παπαθεοδώρου, αρχιτέκτονας, ζωγράφος και αγιογράφος, κατασκεύασε ένα κτίριο, που ο καθένας ανάλογα με το γούστο του, μπορεί να χαρακτηρίσει αριστούργημα ή έκτρωμα. Σίγουρα όμως είναι ένας ναός που μαγνητίζει το βλέμμα κι είναι αδύνατον να τον αγνοήσεις αν τύχει και περάσεις απ’ τη περιοχή που δεσπόζει.
Η δημιουργία της εκκλησίας ξεκίνησε λίγο πριν το 1970 και ολοκληρώθηκε –εξωτερικά- το 1973. Η παραγγελία έγινε από τον Μαντινειακό Σύνδεσμο που έψαχνε κάποιον αρχιτέκτονα να χτίσει έναν ναό μεγαλοπρεπή και ξεχωριστό. Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει πώς τα μέλη ενός τόσο συντηρητικού διοικητικού συμβουλίου επέλεξαν και εμπιστεύτηκαν ένα τόσο τολμηρό σχέδιο σε μια περιοχή ιστορικής σημασίας όπως η Αρχαία Μαντίνεια, στον αρχιτέκτονα Κώστα Παπαθεοδώρου που ήταν μαθητής του στοχαστή αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη.
Ο κ. Παπαθεοδώρου την εποχή που τον προσέγγισαν δούλευε στο Υπουργείο Πολιτισμού πλάι στον αείμνηστο Σπύρο Μαρινάτο, θέση αξιοζήλευτη την εποχή εκείνη. Για να δουλέψει στη δημιουργία της Αγίας Φωτεινής παραιτήθηκε από τη θέση στο υπουργείο και αφοσιώθηκε σε αυτή ολοκληρωτικά, θωρώντας την έργο ζωής. Και ήταν.
Όσοι έζησαν από κοντά την ανέγερση του ναού αναφέρουν ότι ο αρχιτέκτονας «άλλοτε τριγύριζε ανάμεσα στα χώματα της Μαντινείας και άλλοτε περιπλανιόταν μοναχός στα στενά της Τρίπολης. Ξεδιάλεγε από τις μάντρες παλαιά υλικά, τα έπαιρνε μαζί του κι έπειτα τα σμίλευε με τα χέρια για να βρουν τη θέση τους στο οικοδόμημα που έμελλε να σημαδέψει την πορεία του. Ήταν ένας παράξενος άνθρωπος. Για έξι μήνες ζούσε σε ένα αντίσκηνο δίπλα στο κτίσμα του, ώστε να μη χάνει πολύτιμο χρόνο, αφού εργαζόταν εκεί ολόκληρη την ημέρα, παρέα με λίγους ανειδίκευτους εργάτες από τα γύρω χωριά».
Ο ίδιος ο κ. Παπαθεοδώρου εξηγεί:
«Η εκκλησία είναι φτιαγμένη σε επίπεδα που το ένα φαίνεται να πατάει επάνω στο άλλο. Άλλωστε, η κίνηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο σύνολο της εκκλησίας. Το άνω τελείωμα του ναού μοιάζει με αέτωμα, αλλά βουλιάζει όπως τα φτωχά καλυβάκια του κάμπου της Μαντινείας. Συγχρόνως ο ναός κάμπτεται ψηλά από το βάρος των πολλών Αγίων. Ορισμένα τμήματα του ναού, όπως οι κίονες, έχουν σμιλευτεί με τρόπο που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι κάποτε ήταν φτιαγμένοι από ξύλο και στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από μάρμαρο, όπως ακριβώς συνέβη με τους ναούς κατά την αρχαιότητα.
Εκτός από βυζαντινά, αρχαιοελληνικά και λαογραφικά στοιχεία διαθέτει επίσης λεπτομέρειες που συναντώνται σε καθολικούς ναούς. Στο εσωτερικό συναντά κανείς, μεταξύ άλλων, ψηφιδωτά από τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, τις τέσσερις εποχές, παραστάσεις από την αρχαία μυθολογία που ταυτίζονται ή συμπορεύονται με χριστιανικούς μύθους. Η Μέδουσα, η Αριάδνη, ο Θησέας, ο Πίνδαρος, αλλά και ο Παπαδιαμάντης δίνουν σιωπηλούς αγώνες για να συναντηθούν με τους αγίους της Χριστιανοσύνης. Οι μετόπες δεν είναι οι κλασικές τρίγλυφες αλλά τετράγλυφες, για να περιλαμβάνουν όλα τα προηγούμενα συν το σήμερα, οι Άγιοι είναι φτιαγμένοι προσηνείς με ανθρώπινες μορφές, ενώ πριν από μερικά χρόνια στις αγιογραφίες ο Ιησούς, οι Άγιοι, ο Ιούδας παρουσιάζονταν με καθημερινά σύγχρονα πρόσωπα ‘δανεισμένα’ από την περιοχή της Τρίπολης, φορώντας τζιν και ρούχα της εποχής. Οι αγιογραφίες αντικαταστάθηκαν ύστερα από την πολεμική που δέχτηκε ο δημιουργός και ο Σύνδεσμος».
Για τους ειδικούς, σαν τον Ισπανό αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Αλφόνσο Τορίμπιο, «η Αγία Φωτεινή δίνει την εντύπωση ζώντος κτιρίου. Κινείται προσπαθώντας να περιστραφεί γύρω από τον άξονά της. Δεν υπάρχει ορθή γωνία στο κτίσμα. Αναπνέει τον αρκαδικό αέρα και τα ακροκέραμα παίρνουν τη φορά του ανέμου που φυσά απ’ την Ανατολή».
Η Αγία Φωτεινή απηχεί τη σχέση της Αρκαδίας με το φως. Είναι γνωστό πως Λύκαιο όρος σημαίνει φωτεινό, το ίδιο σημαίνει και το όνομα Λυκάων, που είναι οικιστής της Αρκαδίας.
Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1972 και αποτελεί ήδη κομμάτι του αρκαδικού μύθου. Το συνολικό αποτέλεσμα αισθητικά έχει μεγάλο ενδιαφέρον και ακόμα μεγαλύτερο οι πνευματικές προεκτάσεις του εγχειρήματος.
Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχει ηρώο για να τιμηθούν οι πεσόντες στους πολέμους το οποίο διέπετε από την ίδια λογική με το ναό.
Επίσης υπάρχει το λεγόμενο φρέαρ του Ιακώβ, κομψή περίστυλη κρήνη με εντυπωσιακή κατασκευή.
