Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων που έχει ταλανίσει τα τελευταία χρόνια την Αττική, παραμένει μέχρι σήμερα σε πλήρες αδιέξοδο, διαπιστώνει ο αντιπεριφερειάρχης ανατολικής Αττικής Πέτρος Φιλίππου, κατά την εισήγησή του στη χθεσινή συνεδρίαση του Περιφερειακού συμβουλίου και συνεχίζει με την ανάλυση των προβλημάτων της περιοχής, τονίζοντας με έμφαση την μεγάλη οικονομική επιβάρυνση (35-60 ευρώ ανά τόνο) που υφίστανται οι δήμοι που καταθέτουν σύμμεικτα υλικά στο ΧΥΤΑ.
«Ο νόμος που διέπει τον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα μας είναι ο Ν. 4042/2012, στο άρθρο 43 του οποίου που φέρει τον τίτλο «Ειδικό τέλος ταφής» ορίζεται ότι:
- «Οι οργανισμοί ή οι επιχειρήσεις που διαθέτουν σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) τα απόβλητα που κατατάσσονται σε συγκεκριμένους κωδικούς ΕΚΑ, χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας επιβαρύνονται, από 1ης Ιανουαρίου 2014, με ειδικό τέλος ταφής ανά τόνο αποβλήτων που διατίθεται. Το ειδικό τέλος ταφής ορίζεται για το 2014 σε τριάντα (35) ευρώ ανά τόνο διατιθέμενων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά πέντε (5) ευρώ ανά τόνο έως του ποσού των εξήντα (60) ευρώ ανά τόνο», δηλαδή από τη χρονιά που τελειώνει και δεν εφαρμόστηκε ο συγκεκριμένος νόμος, όλοι οι δήμοι της Αττικής που δεν έχουν επεξεργαστεί τα απορρίμματά τους, έπρεπε να πληρώνουν 35€ ανά τόνο απορριμμάτων, ενώ από το 2015 το ποσό θα αυξηθεί στα 40€ ανά τόνο στα μη επεξεργασμένα απορρίμματά τους.
- «Τα υπολείμματα των εργασιών επεξεργασίας που διατίθενται σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), δεν επιβαρύνονται με το ειδικό τέλος ταφής».
Ο συγκεκριμένος δε κανονισμός είναι σύμφωνος με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1998/2008 που ισχύει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Τη μη συμμόρφωση με τη εν λόγω οδηγία, θα επωμιστούν, όπως αντιλαμβάνεστε, οι πολίτες.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι ποια θα είναι η πρότασή μας προς τους ΟΤΑ της Αττικής ώστε να αποφύγουν τα πρόστιμα που προβλέπει η νομοθεσία;
Πέρα λοιπόν από τους περιβαλλοντικούς λόγους που επιβάλλουν νέα διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική, υπάρχει και το εν λόγω τέλος – πρόστιμο που μας αποδεικνύει πόσο αναγκαία είναι η αλλαγή του τρόπου διαχείρισης στη λογική της επεξεργασίας και της μείωσης του όγκου των απορριμμάτων στην πηγή που αυτά παράγονται.
Σε εφαρμογή της παραπάνω νομοθεσίας, η Περιφερειάρχης Ρένα Δούρου έστειλε επιστολή στους δήμους της Αττικής, με την οποία τους ζητήθηκε να προβούν με τον συντονισμό της Περιφέρειας σε δράσεις που θα έχουν στόχο τη μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, όπως είναι η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και κάθε άλλου είδους ανάκτηση και κατ’ επέκταση τη μείωση των ποσοτήτων που θα οδηγηθούν για ταφή.
Για την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, σχεδόν στο σύνολό τους οι δήμοι έχουν ανταποκριθεί και απέστειλαν ήδη προτάσεις είτε για μελέτες που οι ίδιοι έχουν εκπονήσει είτε για τον τρόπο που εκείνοι βλέπουν τη συνεργασία τους με την Περιφέρεια στην παραπάνω κατεύθυνση, δηλαδή στην εκπόνηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης των αποβλήτων.
Προκειμένου δε να μπορέσει να προχωρήσει το μοντέλο της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι δήμοι πρέπει να είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν τους κύριους συνομιλητές και συνεργάτες στο όλο εγχείρημα, καθώς αυτοί θα υλοποιήσουν αυτά τα προγράμματα εφόσον η διαχείριση των απορριμμάτων ανήκει στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
Για να ξεκινήσει επομένως η υλοποίηση των συγκεκριμένων προγραμμάτων, θα πρέπει πρώτα να εξεταστεί αν υπάρχει η υποδομή από τους δήμους ώστε να ξεκινήσει το νέο μοντέλο διαχείρισης στην Αττική.
Επειδή δε η όλη πρόταση αν μη τι άλλο σημαίνει μια νέα αρχή στη διαχείριση των απορριμμάτων, ή με πιο απλά λόγια ένα νοικοκύρεμα του τρόπου λειτουργίας της καθαριότητας στους δήμους π.χ. α). δεν μπορούμε να μιλάμε για ανακύκλωση και για αναβάθμιση της καθαριότητας γνωρίζοντας ότι ο εξοπλισμός των δήμων είναι πεπαλαιωμένος και β). δεν μπορούμε να καλούμε τους πολίτες για ανακύκλωση και για συμμετοχή σε προγράμματα όταν οι κάδοι των απορριμμάτων είναι παλιοί, σπασμένοι και κυρίως δεν έχουν πλυθεί και δεν έχουν καθαριστεί ποτέ και αποτελούν εστίες μόλυνσης.
Πώς θα μπορέσουμε να μιλήσουμε στους πολίτες για τα προγράμματα αυτά αν δεν έχουμε προηγουμένως λύσει το θέμα της μείωσης του προσωπικού και της υποστελέχωσης των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων που έχουν ως αποτέλεσμα οι κάδοι και τα σκουπίδια να μένουν για πολλές ημέρες αμάζευτα στις γειτονιές;
Άρα λοιπόν η πρώτη συζήτηση με τους δήμους πρέπει να ξεκινήσει από σχεδόν μηδενική βάση για να δούμε ποιος είναι ο απαραίτητος εξοπλισμός και όλα αυτά τα ζητήματα θα πρέπει να περιληφθούν στον υπό διαμόρφωση νέο Περιφερειακό Σχεδιασμό της Αττικής. Εν συνεχεία, θα πρέπει να βοηθήσουμε τους δήμους στην κατάρτιση των τοπικών σχεδίων δράσης, είτε κάθε δήμο ξεχωριστά είτε ανά ομάδες δήμων, στη λογική της μείωσης της παραγωγής των απορριμμάτων στην πηγή.
Τι είναι όμως αυτά τα περίφημα τοπικά σχέδια δράσης που τόσος λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα και γύρω από τα οποία έχει δημιουργηθεί μια τεράστια παραπληροφόρηση και παραφιλολογία που αγγίζει τα όρια της λασπολογίας;
Είναι το πρόγραμμα διαχείρισης που πρέπει άμεσα να εκπονήσουν οι δήμοι στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας που ξεκινά από την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των υποδομών για την καθαριότητα των δήμων και στη συνέχεια προχωρά στην πρόταση για τη διαχείριση των απορριμμάτων στους τομείς της ανακύκλωσης, της κομποστοποίησης, της επανάκτησης και οποιασδήποτε άλλης μορφής επεξεργασίας. Επίσης, θα πρέπει να αποτυπώνεται το πώς θα γίνεται ο διαχωρισμός των διαφόρων αποβλήτων (π.χ. κλαδιών), το πώς θα στηθεί το δίκτυο των κάδων (μπλε, καφέ, πράσινος κλπ.) για τη διαλογή κατευθείαν από τους πολίτες.
Τα προγράμματα τοπικής διαχείρισης θα πρέπει επίσης να ενταχθούν στον υπό κατάρτιση περιφερειακό σχεδιασμό και κυρίως για τους δήμους είναι ο μόνος αντίλογος για την αποφυγή των προστίμων που επιβάλλει ο νόμος.
Στην Ανατολική Αττική για παράδειγμα, ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η διαχείριση των φυτικών αποβλήτων (κλαδιών κτλ) με μικρές εγκαταστάσεις στους δήμους ή σε ομάδες δήμων που μπορούν άμεσα να μειώσουν στο 50% την παραγωγή των απορριμμάτων των συγκεκριμένων περιοχών.
Με την ολοκλήρωση και τη σταδιακή υλοποίηση των τοπικών σχεδίων δράσης των δήμων, θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα πόσους και ποιους χώρους θα χρειαστούμε για την εναπόθεση των υπολειμμάτων.
Η χωροθέτηση των χώρων υγειονομικής ταφής που είναι ήδη γνωστή και έγινε με τον Ν. 3164/2003 (άρθρο 33), αφορά στο παρωχημένο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων που ισχύει σήμερα, το οποίο απαιτεί μεγάλες εγγυημένες ποσότητες σύμμεικτων απορριμμάτων στα μεγάλα φαραωνικά εργοστάσια μέσω ΣΔΙΤ, μοντέλο που δεν είναι πλέον αποδεκτό ούτε από την Ε.Ε. ούτε από την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία.
Στο μοντέλο αυτό είναι ενταγμένος και ο ΧΥΤΑ Γραμματικού, για τον οποίο έχει γίνει τόση συζήτηση το τελευταίο διάστημα. Όταν ανέλαβε τη διοίκηση της Περιφέρειας η νέα Περιφερειακή Αρχή, το συγκεκριμένο έργο είχε ολοκληρωθεί και από τα 25 περίπου εκατ. ευρώ του προϋπολογισμού του, είχαν ήδη απορροφηθεί σχεδόν τα 23 εκατ. και υπολειπόταν η αποπληρωμή των υπόλοιπων δύο (2).
Το πρόβλημα του Γραμματικού και των άλλων χωροθετημένων ΧΥΤ, θα αντιμετωπιστεί με την κατάρτιση του νέου Περιφερειακού Σχεδιασμού της Αττικής που συντάσσεται αυτήν την περίοδο και θα είναι πλήρως εναρμονισμένος με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1998/2008 και τον Ν. 4042/2012 που προβλέπει μείωση των απορριμμάτων της Αττικής στο 50%.
Δεν δημιουργήσαμε εμείς τον συγκεκριμένο ΧΥΤΑ ούτε υπαναχωρούμε σε τίποτα από τις θέσεις μας, τις οποίες έχουμε ήδη ανακοινώσει και τις έχουμε συζητήσει με τους κατοίκους του Γραμματικού. Η νέα Διοίκηση σταμάτησε την β’ φάση του Γραμματικού που αφορά την κατασκευή εργοστασίου στην περιοχή. Απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα είναι τόσο η αλλαγή της νομοθεσίας (κατάργηση του άρθρου 33 του Ν. 3164/2003) όσο κυρίως ο νέος προσανατολισμός στη διαχείριση των απορριμμάτων που να είναι σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από τον αναχρονιστικό και παρωχημένο σχεδιασμό που ίσχυε μέχρι σήμερα και ίδρυσε τους μεγάλους ΧΥΤΑ στην Αττική και που εμείς ξεκινάμε να ανατρέψουμε.
Βασικός παράγοντας για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η συμμετοχή των πολιτών. Αν δεν συμμετέχουν οι κάτοικοι και οι πολίτες στην ανακύκλωση και στη διαλογή που είναι αναγκαίο να γίνεται στην πηγή, είναι βέβαιο ότι το πρόγραμμα της εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων δεν θα έχει τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούμε. Γι αυτό και θα πρέπει να γίνει μεγάλη ενημερωτική – διαφημιστική καμπάνια προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες για τα οφέλη τόσο για τις τοπικές οικονομίες όσο και για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε τοπικό επίπεδο αλλά και για ολόκληρη την Αττική.
Συγχρόνως θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η νέα οδηγία της Ε.Ε. που σύντομα θα ανακοινωθεί και θα έχει χρονικό ορίζοντα ως το 2030 έχει ως στόχο την περαιτέρω μείωση των απορριμμάτων στο 70%.
Τελειώνοντας επιθυμώ να επισημάνω το εξής: πολύ καλά κάνουμε και συζητάμε και προγραμματίζουμε τον νέο αναγκαίο και επιβεβλημένο τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική. Για να γίνει όμως αυτή η αλλαγή, θα πρέπει να έχουμε σύμμαχο και συμπαραστάτη την κυβέρνηση. Αυτό όμως δεν είναι εφικτό, καθώς η ίδια η κυβέρνηση με τα όργανά της δεν έχει εφαρμόσει τη νομοθεσία που έχει αναγκαστεί λόγω ευρωπαϊκών οδηγιών να θεσπίσει. Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε η σημερινή κυβέρνηση που αφήνει ένα νεαρό φοιτητή να πεθαίνει στις φυλακές παρά να συνεχίσει τις σπουδές του, να επιδείξει τέτοιου είδους ευαισθησίες.
Ευελπιστούμε η νέα κυβέρνηση που θα αναλάβει σύντομα τη διακυβέρνηση της χώρας να είναι αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια.
Γι αυτό και πρέπει να είμαστε έτοιμοι».
