Μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε ν’ αγνοήσουμε ή να ξεπεράσουμε «ελαφρά τη καρδία» είναι η ύπαρξη αποθεμάτων λιγνίτη χωμένα στη γη στην ευρύτερη περιοχή της Διασταύρωσης Ραφήνας όπου οι στοές των παλιών λιγνιτωρυχείων.
Θέμα που ήρθε στην επιφάνεια μετά την εκδήλωση φωτιάς στο σημείο την 23η Ιουλίου 2019, (ανήμερα της περσινής αποφράδας μέρας που η πύρινη λαίλαπα κατέκαψε ανθρώπους, σπίτια και δασική έκταση), κατόπιν επισήμανσης του δημάρχου Ρ-Π κου Μπουρνούς ότι η φωτιά προκλήθηκε από αυτανάφλεξη λιγνίτη που υπάρχει στο σημείο εκδήλωσής της.
Ερευνώντας την υπόθεση, μάθαμε ότι στην τοπική κοινωνία είναι γνωστό ότι σε πολλά σημεία ακόμα και το χειμώνα βγαίνει καπνός απ’ τη γη. Περισσότερες λεπτομέρειες μας έδωσε ο Διασταυρώτης τοπικός ερευνητής Δημήτρης Μακρής, ο οποίος μας είπε ότι σε αρκετά σημεία, ορατά μάλιστα λόγω του μαύρου χρώματος του χώματος, υπάρχουν κατάλοιπα λιγνίτη αναμεμειγμένου με άλλα χημικά στοιχεία, τα οποία όταν η θερμοκρασία φτάσει σε οριακό σημείο αυταναφλέγονται. Μάλιστα το είπε στους Πυροσβέστες που έσπευσαν στο σημείο της φωτιάς και πέτυχαν να τη σβήσουν, αλλά δεν του έδωσαν ιδιαίτερη σημασία, παρότι έσκαψαν βαθιά στη γη όπως μας τόνισε κι έριξαν νερό μέσα.
Με βάση αυτά που μας είπε ο κος Μακρής, ανατρέξαμε κατ’ αρχάς στο Βικιλεξικο και μάθαμε ότι:
Η αυτανάφλεξη είναι μια ειδική περίπτωση αιφνίδιας ανάφλεξης καύσιμου υλικού, χωρίς εξωτερικό αίτιο. Δηλαδή που δεν απαιτείται φλόγα ή σπινθήρας για την ανάφλεξη του μίγματος καυσίμου/αέρα.
Στην περίπτωση της αυτανάφλεξης η θερμοκρασία του υλικού φτάνει σε μια ειδική τιμή που λέγεται θερμοκρασία αυτανάφλεξης, πάνω από την οποία το μίγμα αναφλέγεται αυτόματα (χωρίς την ανάγκη φλόγας ή σπινθήρα).
Το σημείο αυτανάφλεξης μιας ουσίας είναι η κατώτερη θερμοκρασία στην οποία η ουσία αναφλέγεται αυθόρμητα σε μια φυσιολογική ατμόσφαιρα, χωρίς μια εξωτερική πηγή θερμότητας, όπως για παράδειγμα μία φλόγα ή σπίθα.
Επειδή το θέμα μας φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον αναζητήσαμε τον αντιπρύτανη του ΕΜΠ στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου ως πλέον κατάλληλου να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες. Δεν μπορέσαμε να μιλήσουμε μαζί του επειδή βρίσκεται σε διακοπές αλλά άλλος καθηγητής μας επιβεβαίωσε ότι η αυτανάφλεξη μεταλλευμάτων και άλλων καύσιμων υλών, είναι συχνή σε περιοχές απόθεσης προϊόντων εξόρυξης.
Εύλογη απορίας μας πως μπορεί ν’ αποσοβηθεί ο κίνδυνος μετάδοσης φωτιάς εκ του γεγονότος αυτού; Κι η απάντηση εξ ίσου απλή και κατηγορηματική «φροντίζουμε να αποψιλώσουμε την επίμαχη περιοχή, ώστε να μην υπάρχει καύσιμη ύλη κοντά σε σημεία πιθανής αυτανάφλεξης».
Αλλά πως μπορεί να γίνει αυτό σε μια περιοχή όπως η Διασταύρωση Ραφήνας, όπου υπάρχουν κατοικίες, οικόπεδα και πεύκα; Μάλιστα η πρόσφατη φωτιά απ’ την αυτανάφλεξη λιγνίτη έγινε μέσα σε ιδιωτική πευκόφυτη έκταση και μόνο η άμεση κινητοποίηση της Πυροσβεστικής συνεπικουρούμενης από 5 εναέρια μέσα πρόλαβαν να την κατασβήσουν πριν πάρει δυσάρεστες προεκτάσεις.
Ο δήμαρχος που είναι ενήμερος για το επικίνδυνο του θέματος, γιατί δεν εξέδωσε ένα δελτίο τύπου ώστε απ’ τη μια να καθησυχάσει τις ανησυχίες που είναι φυσικό να υπάρχουν κι απ’ την άλλη να ενημερώσει σε ποιες ενέργειες θα προχωρήσει ώστε να προλάβει μια απευκταία νέα εκδήλωση φωτιάς απ’ την ίδια αιτία;
Ελπίζουμε ότι σύντομα θα υπάρξει ενημέρωση επί του συγκεκριμένου προβλήματος, αφού το τελευταίο διάστημα έχουμε διαπιστώσει ότι (ο δήμαρχος) παρακολουθεί τα άρθρα μας και δίνει λύσεις όπως στο γεφύρι της Βελανιδιάς και στην Παιδική Χαρά του Πευκώνα.
