Κλείνουμε τα μάτια μας και σκεφτόμαστε τα Χριστούγεννα. Τα πρώτα πράγματα που μας έρχονται στο μυαλό είναι όμορφα στολισμένα δέντρα και φυσικά ο Άγιος Βασίλης. Τα παιδιά είναι χαρούμενα και περιμένουν με ανυπομονησία τα δώρα τους. Παραδοσιακά, ο Άγιος Βασίλης θα τιμήσει με την παρουσία του και θα φέρει δώρα σε όλα τα φρόνιμα παιδιά του κόσμου.
Τι γίνεται, όμως, με τα παιδιά που ήταν άτακτα;
Στις περισσότερες αγγλόφωνες χώρες, η χειρότερη μοίρα που μπορεί να περιμένει ένα άτακτο παιδί τα Χριστούγεννα είναι η απουσία δώρων. Τα παιδιά σε άλλες χώρες, ωστόσο, μπορούν να περιμένουν χειρότερα. Παρακάτω θα δούμε 7 μύθους που δίνουν μια πιο «σκοτεινή» χροιά στα Χριστούγεννα:
1. Ο δαίμονας Krampus στις βόρειες χώρες γύρω από τις Άλπεις
Ο Krampus είναι το αντίπαλο δέος του Άγιου Βασίλη και πρωτοεμφανίζεται με γραπτές αναφορές στην Γερμανική λαογραφία από τον 17ο κιόλας αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Krampus πρόκειται για ένα δαιμονικό τέρας μισό κατσίκι με κέρατα και μακριά γλώσσα. Σέρνει αλυσίδες πίσω του καθώς περπατάει και τις χτυπάει απειλητικά. Κουβαλάει μια βίτσα για να μαστιγώνει τα κακά παιδιά και μερικές φορές ένα καλάθι ή ένα σάκο για να τα απαγάγει.
Με βάση τον μύθο, δεν τιμωρούσε μονάχα τα κακά παιδιά, αλλά ξελόγιαζε και τις γυναίκες του κάθε σπιτιού. Η παραμονή του Αγίου Νικολάου, 5 Δεκεμβρίου, για αυτές τις χώρες ονομάζεται Krampusnacht, δηλαδή η νύχτα του Krampus. Ομάδες ανθρώπων μεταμφιεσμένοι σε Krampus παρελαύνουν στις πόλεις με περίτεχνες, τρομακτικές στολές.
Τα τελευταία χρόνια, η τάση των Krampuses να ξεσαλώνουν μεθυσμένοι, να εμπλέκονται σε καυγάδες και να καταστρέφουν περιουσίες, έχει αποτελέσει πρόβλημα για τη διεξαγωγή του εθίμου.
2. Η μάγισσα Frau Perchta σε Αυστρία και Βαυαρία
Η Frau Perchta είναι μια γριά μάγισσα που έρχεται να δει ποιος ήταν άτακτος ή καλός. Στη λαϊκή παράδοση της Βαυαρίας και της Αυστρίας, η Frau Perchta λέγεται ότι περιπλανιέται στην ύπαιθρο στα μέσα του χειμώνα και ότι μπαίνει στα σπίτια κατά τη διάρκεια των δώδεκα ημερών μεταξύ Χριστουγέννων και Θεοφανίων, ιδίως τη Δωδεκάτη νύχτα.
Γνώριζε αν τα παιδιά και οι νεαροί υπηρέτες του σπιτιού είχαν συμπεριφερθεί καλά και είχαν εργαστεί σκληρά όλο το χρόνο. Αν το είχαν κάνει, μπορεί να έβρισκαν την επόμενη μέρα ένα μικρό ασημένιο νόμισμα σε ένα παπούτσι ή σε έναν κουβά. Αν όχι, άνοιγε την κοιλιά τους, αφαιρούσε το στομάχι και τα έντερά τους και γέμιζε την τρύπα με άχυρο και βότσαλα.
Την ενδιέφερε ιδιαίτερα να δει αν τα κορίτσια είχαν πλέξει όλο το μερίδιο λιναριού ή μαλλιού που τους αναλογούσε κατά τη διάρκεια του έτους. Επίσης άνοιγε τις κοιλιές των ανθρώπων και τις γέμιζε με άχυρο αν έτρωγαν κάτι άλλο τη νύχτα της γιορτής της, εκτός από το παραδοσιακό γεύμα με ψάρια και χυλό. Συχνά απεικονίζεται με σιδερένια μύτη με ράμφος, ντυμένη με κουρέλια και να κρατάει μπαστούνι. Κάτω από τη φούστα της, κουβαλάει κρυμμένο ένα μακρύ μαχαίρι.
3. H Mari Lwyd στην Ουαλία
H Mari Lwyd είναι μια παράδοση κατά την οποία ένα κρανίο αλόγου ντύνεται με κουδούνια, κουρέλια και χρωματιστές κορδέλες. Θεωρείται ότι προέρχεται από την κέλτικη μυθολογία, κατά την οποία το χλωμό άλογο πιστεύουν ότι μπορεί να περάσει στον κάτω κόσμο. Κάθε χρόνο μεταφερόταν από σπίτι σε σπίτι ζητώντας στην είσοδο να ακούσει το τραγούδι της.
Η Mari Lwyd συνοδευόταν από τους τραγουδιστές, οι οποίοι συμμετείχαν στο τραγούδι και έπαιζαν βιολιά. Η παλιά παράδοση χρησιμοποιούσε πραγματικά κρανία αλόγων που οι κοινότητες έβρισκαν από τους τοπικούς αγρότες τους. Πιο σύγχρονες προσεγγίσεις με τη συμμετοχή παιδιών έχουν πλέον οδηγήσει σε απεικονίσεις της Mari Lwyd από χαρτόνι. Ένα απλό λευκό σεντόνι χρησιμοποιείται για το σώμα, ενώ οι διακοσμήσεις ποικίλλουν από κοινότητα σε κοινότητα.
4. Η Gryla και η γάτα Yule στην Ισλανδία
Σύμφωνα με τον μύθο των Χριστουγέννων, η Gryla είναι ένα γιγάντιο τέρας που ζει σε μια σπηλιά. Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων βγαίνει για να κυνηγήσει παιδιά, τα οποία απαγάγει, τα παίρνει στη σπηλιά της και τα μαγειρεύει σε μια κατσαρόλα. Η Gryla, ως ένας κακός ήρωας των Χριστουγέννων, έχει τη δική της παρέα να την συντροφεύει. Έχει στο πλευρό της τα παιδιά της, 13 ατίθασα τρόλ, και τη γάτα Yule.
H τεράστια Yule τριγυρνάει στην πόλη στο σκοτάδι, κρυφοκοιτάζοντας μέσα στα φωτισμένα παράθυρα των παιδικών δωματίων. Ο μόνος τρόπος για να σωθεί κάποιος από το να τον φάει είναι να της δείξει ότι αγόρασε καινούργια ρούχα για τα Χριστούγεννα, ως απόδειξη ότι ήταν καλό παιδί και πήρε δώρο.
5. Ο Hans Trapp στην Γαλλία
Σύμφωνα με την αλσατική παράδοση, ο Hans Trapp ήταν ένας ντόπιος άνδρας που φημιζόταν για την απληστία και την αδίστακτη συμπεριφορά του. Χρησιμοποίησε τη μαγεία και τις συμφωνίες με το διάβολο για να γίνει πλούσιος. Αφού αφορίστηκε από την Καθολική Εκκλησία, έχασε τον πλούτο και την κοινωνική του θέση. Περιπλανήθηκε στην ύπαιθρο μεταμφιεσμένος σε σκιάχτρο.
Κάποια στιγμή, ο Hans Trapp σκέφτηκε την ιδέα να δοκιμάσει ανθρώπινη σάρκα. Παρέσυρε ένα βοσκόπουλο στο θάνατο και στη συνέχεια το μαγείρεψε στη φωτιά. Πριν όμως ο Hans Trapp προλάβει να φάει την πρώτη του μπουκιά, ο Θεός – αισθανόμενος τελικά ότι τα πράγματα είχαν παρατραβήξει – τον χτύπησε με κεραυνό.
Ο Hans Trap πέθανε, αλλά επιστρέφει μερικές φορές την παραμονή των Χριστούγεννων, για να πάει από πόρτα σε πόρτα ψάχνοντας για νεαρά, νόστιμα παιδιά. Η τρομακτική αυτή ιστορία που σκοπό έχει να φοβίσει τα παιδιά, βασίζεται στον θρύλο του Γερμανού ιππότη Hans Von Trotha που γεννήθηκε το 1450. Προφανώς δεν έκανε τίποτα από όλα αυτά τα πράγματα, εκτός από το να εμπλακεί σε έναν πόλεμο εναντίον μιας μονής που οδήγησε στον αφορισμό του από τον Πάπα.
6. Οι Καλικάντζαροι σε Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Τουρκία
Οι Καλικάντζαροι είναι διαβολικά πλάσματα που περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου κάτω από τη γη, προσπαθώντας να καταστρέψουν τα Χριστούγεννα. Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, βγαίνουν στην ανθρώπινη επικράτεια για να προκαλέσουν σκανδαλιές και κακό.
Κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου, δηλαδή της περιόδου ανάμεσα στα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνια, οι καλικάντζαροι παραμονεύουν να βρουν πόρτα ανοιχτή, ή καμιά τρύπα ή καμινάδα σβηστή, για να χωθούν στα σπίτια. Τότε ανακατεύουν τα πράγματα, μαγαρίζουν τις τροφές και χορεύουν έξαλλα.
Παρότι η τροφή τους αποτελείται από σαύρες, φίδια, βατράχους, σκουλήκια και ποντικούς, δεν λένε όχι στα σπιτικά εδέσματα. Μερικές φορές περιγράφονται ως μαύρα τριχωτά πλάσματα με χαυλιόδοντες και κέρατα. Τα νοικοκυριά για να προστατευθούν κλείνουν νωρίς το σπίτι, δε σβήνουν το τζάκι, ρίχνουν φαγητό στις στέγες των σπιτιών τους, θυμιατίζουν και καίνε πράγματα έξω από τις πόρτες τους.
7. Ο Pere Fouettard σε Γαλλία, Βέλγιο και Ελβετία
Ο Père Fouettard ήταν χασάπης. Αυτός και η σύζυγός του απήγαγαν, λήστεψαν και σκότωσαν πλούσια παιδιά. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Άγιος Βασίλης ανακάλυψε το έγκλημα και επανέφερε τα παιδιά στη ζωή.
Ως τιμωρία, ανάγκασε τον Père Fouettard να γίνει αιώνιος υπηρέτης του. Ακολουθεί τον Άγιο Βασίλη παντού, ασχολούμενος με τα προβληματικά παιδιά. Ο Pere Fouettard δέρνει ελαφρώς τα άτακτα παιδάκια, τη στιγμή που ο Άγιος Βασίλης πηγαίνει δώρα στα συνετά.