Σαν σήμερα: 20 Οκτωβρίου – Από το Ναυαρίνο στη Συμφωνία της Άγκυρας: Οι άσπονδοι «φίλοι» μας, Γάλλοι

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου ήταν το συμβάν που άλλαξε την -μέχρι τότε όχι και τόσο ευνοϊκή για την Ελλάδα- τροπή που έπαιρνε η Επανάσταση. Ο Ιμπραήμ είχε εισβάλλει στην Πελοπόννησο το 1825 και με πρωτοφανή μανία εξολόθρευε συστηματικά όχι μόνο τους επαναστατικούς θύλακες αλλά κυριολεκτικά ό,τι έβρισκε μπροστά του. Οι Έλληνες απειλούνταν πλέον με ολοκληρωτική ήττα και αφανισμό, ενώ η προοπτική της ανεξαρτησίας απομακρυνόταν ταχύτατα.

Αυτό για τους Συμμάχους (Άγγλους, Γάλλους και Ρώσους) ήταν πολλαπλό πρόβλημα, διαφορετικό για τον καθέναν τους στις λεπτομέρειες:

Πρώτον, ως «ανθρωπιστές» που ήταν, κάτι έπρεπε να πουν στους λαούς τους, οι οποίοι μάθαιναν τα νέα για τους «καημένους τους Ρωμιούς, που τους κατέσφαζαν οι Τούρκοι».

Δεύτερον και ίσως βασικότερο, το 1824 και το 1825, οι προσωρινές επαναστατικές κυβερνήσεις είχαν πάρει δύο γενναία – όσο και ληστρικά στους όρους τους – δάνεια από αγγλικές τράπεζες, γνωστά ως τα «δάνεια της επανάστασης» ή και «δάνεια της Αγγλίας», τα οποία αφενός είχαν κατασπαταληθεί αφετέρου κάπως έπρεπε να αποπληρωθούν. Και κυρίως, από κάποιον.

Ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος, είναι μια αλήθεια. Μια μεγαλύτερη είναι το ουκ αν λάβεις παρά του μη υπάρχοντος. Ποιος θα πλήρωνε τα σχεδόν 3 εκατομμύρια λίρες που χρώσταγε η Ελλάδα στους Άγγλους, αν δεν υπήρχε Ελλάδα;

Η Αγγλία, λοιπόν, ήθελε τα λεφτά της πίσω, η Γαλλία ήθελε να αποκαταστήσει τον ηγετικό της ρόλο στα ευρωπαϊκά πράγματα, τον οποίον είχε απωλέσει μετά τους Ναπολεόντιους πολέμους και η Ρωσία, πάρα πολύ απρόθυμα είναι η αλήθεια, αναγκάστηκε να μπει κι αυτή στο παιχνίδι, για να μην μείνει έξω από το μοίρασμα της τράπουλας, βολιδοσκοπώντας ήδη την πιθανότητα να κυβερνήσει Ρώσος την μετεπαναστατική Ελλάδα.

Μ΄αυτά και με εκείνα, οι Μεγάλες Δυνάμεις συμφώνησαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου, στα τέλη Ιουνίου του 1927, να αναγκάσουν την οθωμανική κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες και γι αυτόν το σκοπό έστειλαν μέρος του στόλου τους στην ανατολική Μεσόγειο, κάνοντας παράλληλα και κάτι άλλες δικές τους δουλίτσες, όπως να καταστείλουν την πειρατεία που έβλαπτε το βρετανικό εμπόριο στην περιοχή.

Χοντρικά όλα αυτά οδήγησαν στο Ναυαρίνο, στο οποίο δύο πασίγνωστοι δρόμοι και μια κεντρική πλατεία της Αθήνας, ο Κόδρινκτον, ο Δεριγνί και ο Κάνινγκ, κατατρόπωσαν τους Οθωμανούς και μάς έδωσαν την ανεξαρτησία μας.

Μέχρι τότε και για κάμποσο καιρό ακόμη οι Γάλλοι ήταν οι καλύτεροι φίλοι μας, καθώς ήταν οι μόνοι που φαίνονταν να μας βοηθούν από τα αγνά τους φιλελληνικά και ανθρωπιστικά αισθήματα, χωρίς καμία από τις ιδιοτέλειες των άλλων δύο… Στην πολιτική και τη διπλωματία, όμως, τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται.

Το πισώπλατο μαχαίρωμα

Fast forward στο 1921, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. Η Ελλάδα όχι μόνο υπάρχει, αλλά έχει βγει πάρα πολύ ενισχυμένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ με τη Συνθήκη των Σεβρών έχει φτάσει πιο κοντά από ποτέ στο όνειρο της «Μεγάλης Ελλάδας των τριών ηπείρων και των πέντε θαλασσών».

Το 1920, όλα φαίνεται να βαίνουν παραπάνω από καλώς, είμαστε με την πάρα πολύ σωστή πλευρά της ιστορίας, τη νικηφόρα και ισχυρή δηλαδή, και τότε αποφασίζουμε να αυτοκτονήσουμε ως χώρα, διώχνουμε τον Βενιζέλο, επαναφέρουμε τον Κωνσταντίνο και πάμε να πάρουμε μόνοι μας τη Μικρασία.

Οι σχέσεις της Ελλάδας με τους συμμάχους της Αντάντ διαταράσσονται· είναι δεδομένο ότι δεν ήθελαν ποτέ ούτε τον φιλογερμανό Κωνσταντίνο, αλλά ούτε και τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Αυτό που ακολούθησε εκ μέρους των Γάλλων, όμως, είναι ένα μνημείο πραξικοπηματικού διπλωματικού χειρισμού αλλά και προδοσίας.

Όσο η Μικρασιατική Εκστρατεία βρισκόταν σε εξέλιξη, ο Γάλλος πρέσβης στην Τουρκία, βουλευτής και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής επί των Εξωτερικών υποθέσεων, Φρανκλέν Μπουγιόν, υπογράφει κρυφά με τον Κεμάλ Ατατούρκ τη Συμφωνία της Άγκυρας, η οποία προβλέπει αναγνώριση του κεμαλικού καθεστώτος, εμπορικές συναλλαγές, αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από τις κατεχόμενες περιοχές της Κιλικίας και παράδοση του οπλισμού τους στον Κεμάλ…

Ας μην πούμε ότι η Συμφωνία της Άγκυρας οδήγησε στην ελληνική ήττα, τουλάχιστον όχι από μόνη της, ήταν όμως ένα από τα μεγάλα καρφιά στο φέρετρο του μικρασιατικού ελληνισμού. Η Γαλλία διά χειρός του Μπουγιόν παραβίασε κάθε διεθνή συνθήκη και κανονισμό:

Αρχικά, παρέκαμψε τη νόμιμη κυβέρνηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη, συνομιλώντας απ’ ευθείας με τον επαναστάτη Κεμάλ, τον οποίο μ’ αυτόν τον τρόπο αναγνώρισε ντε φάκτο ως νόμιμο ηγέτη της Τουρκίας.

Κατά δεύτερον, ακύρωσε τη Συνθήκη των Σεβρών· δεν το έκανε ο Κεμάλ αυτό, όπως ευρέως πιστεύουμε, αλλά οι Γάλλοι. Οι οποίοι συμπαρέσυραν τους Συμμάχους, καθώς τη Συμφωνία της Άγκυρας ακολούθησε ντόμινο διμερών συνθηκών ανάμεσα στην Τουρκία του Κεμάλ και άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Τρίτον, η Γαλλία τάσσεται επίσημα υπέρ των Τούρκων του Κεμάλ και άρα εναντίον της Ελλάδας. Ο τουρκικός στρατός, που έχει στρατοπεδεύσει μετά την ελληνική προέλαση στο Πολατλί, στα περίχωρα της Άγκυρας, ενισχύεται σημαντικά με γαλλικό οπλισμό από την περιοχή της Κιλικίας. Και όχι μόνο οπλισμό. Πολλές μαρτυρίες κάνουν λόγο για Γάλλους στρατιωτικούς οι οποίοι βρέθηκαν να πολεμούν μαζί με τους Κεμαλικούς εναντίον του Ελληνικού Στρατού…

Γιατί το έκαναν αυτό οι Γάλλοι;

Πρώτον διότι έβλεπαν προς τα που φυσάει ο άνεμος της ιστορίας στην Τουρκία και θεώρησαν καλό να πλεύσουν μαζί του.

Δεύτερον διότι πήραν σημαντικά οικονομικά και στρατηγικά ανταλλάγματα σε μια περιοχή που ελάχιστα αφορούσε την Ελλάδα, στην Κιλικία, στα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, μια περιοχή που έως τότε βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή. Σε μια αριστουργηματική κίνηση εκπορευόμενη από το δικό τους αποικιοκρατικό ένστικτο και εμπειρία, αποσύρθηκαν μεν, διασφάλισαν δε ότι θα συνέχιζαν να έχουν έρεισμα στη νευραλγική για τους ίδιους περιοχή.

Με τη Συμφωνία της Άγκυρας, ο μελλοντικός -γαλλικός φυσικά – σιδηρόδρομος Βαγδάτης θα διερχόταν από το έδαφος της Τουρκίας και θα παρέμενε υπό τον έλεγχο της Γαλλίας, η οποία θα μπορούσε να διακινεί με αυτόν ελεύθερα τα στρατεύματά της.

Οι Γάλλοι πήραν το σίδηρόδρομό τους, ο Κεμάλ τα όπλα με τα οποία κατατρόπωσε τους Έλληνες, οι Άγγλοι και οι Ρώσοι σύντομα ακολούθησαν το παράδειγμα των συμμάχων τους, όλοι χαρούμενοι.

Εκτός από τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μικρασίας, τον αφανισμό των οποίων μνημονεύουμε ιδιαίτερα φέτος. Η μνήμη, όμως, απαιτεί κυρίως γνώση. Δεν αρκεί να κλαίμε πάνω από τα αποκαΐδια. Καλό είναι να ξέρουμε και ακριβώς ποιοι άναψαν τη φωτιά.

Σαν σήμερα: Η 20η Οκτωβρίου στην ιστορία

1941, Κίεβο. Η πρωτεύουσα της Ουκρανίας έχει παραδοθεί στις φλόγες από τους Ρώσους, οι οποίοι υποχωρώντας εφαρμόζουν την τακτική της «καμμένης γης».

1945, Τόκιο. Μια μητέρα με το παιδί της κοιμούνται στο πάτωμα μιας στοάς του υπόγειου σιδηρόδρομου του Τόκιο. Χιλιάδες άνθρωποι ζουν στον υπόγειο, χωρίς καμία βοήθεια και περιφέρονται τη μέρα στους δρόμους της πόλης αναζητώντας τροφή. Η αστυνομία υπολογίζει ότι κάθε βράδυ πεθαίνουν αρκετοί από πείνα.

1959, Νέα Υόρκη. Το ολοκαίνουργιο Μουσείο Solomon R. Guggenheim, στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης, το οποίο ετοιμάζεται να ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό.

1960, Αβάνα. Ο ταγματάρχης Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, στο γραφείο του, στην Αβάνα, με ένα πούρο στο χέρι.

1968, Σκορπιός. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης και η νέα του σύζυγος, Τζάκι Κένεντι, μετά το γάμο τους στο εκκλησάκι του Σκορπιού.

1970, Νέα Υόρκη. Ο νότιος πύργος του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου, βρίσκεται υπό κατασκευή. Η φωτογραφία έχει τραβηχθεί από τον βόρειο πύργο.

1987, Ινδιανάπολη. Ένα στρατιωτικό αεροσκάφος των ΗΠΑ πέφτει πάνω σε ένα κτήριο στην Ινδιανάπολη, προκαλώντας τον θάνατο τουλάχιστον εννέα ανθρώπων. Ο πιλότος επέζησε, καθώς κατάφερε να εκτιναχθεί από το αεροσκάφος πριν εκείνο συντριβεί.

1996, Βρυξέλλες. Ένας άντρας φοράει μια δακρυσμένη μάσκα, κατά τη διάρκεια της πορείας διαμαρτυρίας στο κέντρο των Βρυξελλών. Περίπου 250.000 άνθρωποι πήραν μέρος στην ειρηνική αυτή διαμαρτυρία που έγινε για τα θύματα της συμμορίας που κακοποιούσε σεξουαλικά και σκότωνε παιδιά.

1989, Καλιφόρνια. Στα στούντιο της Universal, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να ζήσουν μια εμπειρία παρόμοια με εκείνη ενός σεισμού μεγέθους 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, σαν εκείνον στην ταινία «Earthquake». Η συγκεκριμένη ατραξιόν έκλεισε πριν από λίγες μέρες, μετά τον πολύ πραγματικό σεισμό των 6.9 βαθμών, που χτύπησε το Σαν Φρανσίσκο.

2001, Ντιτρόιτ. Μια πολική αρκούδα βουτάει στη δεξαμενή της στο ζωολογικό κήπο του Ντιτρόιτ. Η δεξαμενή περιέχει πάνω από ένα εκατομμύριο λίτρα παγωμένου θαλασσινού νερού. Ο ζωολογικός κήπος άνοιξε στο κοινό το νέο του τμήμα, το 16 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων Αρκτικό Πάρκο, στο οποίο γίνεται προσομοίωση της ζωής στο Βόρειο Πόλο.

2011, Λιβύη. Ανακοινώνεται ότι ο Λίβυος ηγέτης Μουαμάρ Καντάφι είναι νεκρός. Ο θάνατός του επιβεβαιώθηκε από τον καινούργιο Πρωθυπουργό της χώρας, Μαχμούτ Τζιμπρίλ.