Ο όρος “ναρκισσιστής” συχνά χρησιμοποιείται ευρέως, για να περιγράψει άτομα με έντονη αυτοπεποίθηση και τάση να προβάλλουν τα χαρίσματά τους. Ωστόσο, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η απλή αυτοεκτίμηση και η επιθυμία να δείξει κανείς τις ικανότητές του, δεν αποτελούν αυτόματα ένδειξη ναρκισσισμού όπως τον περιγράφει το DSM-5.
Είναι σημαντικό να διακρίνουμε την υγιή αυτοπεποίθηση από τον ναρκισσισμό. Η υγιής αυτοπεποίθηση είναι η θετική εκτίμηση του εαυτού και των ικανοτήτων του, χωρίς υπερβολές ή ανάγκη για επιβεβαίωση από τους άλλους. Από την άλλη πλευρά, ο ναρκισσισμός είναι ένα παθολογικό πρότυπο συμπεριφοράς που πηγάζει από το βαθύ έλλειμμα αυτοεκτίμησης και ανάγκης επιβεβαίωσης.
Παρόλα αυτά, επειδή οι ναρκισσιστές έχουν “λάμψη” και προκαλούν θαυμασμό είναι πιθανόν να έχουμε ερωτευτεί και να σχετιζόμαστε πράγματι με έναν τέτοιο χαρακτήρα.
Ο όρος “ναρκισσισμός”, πηγάζει από την ελληνική μυθολογία, όπου ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε την ίδια του την αντανάκλαση και παρέμεινε για πάντα ερωτευμένος με το είδωλο του.
- Όπως και ο μυθικός ήρωας, οι ναρκισσιστές, δαπανούν πολλή προσπάθεια για να δημιουργήσουν μια εμπειρία που εξυπηρετεί τον εαυτό τους.
- Οι ναρκισσιστές, εξαρτώνται από την εξωτερική επιβεβαίωση και συχνά δεν κατανοούν τη διαφορά μεταξύ θαυμασμού και αγάπης.
- Αντί να αναζητούν βαθιές συνδέσεις, αναζητούν έγκριση.
- Οι επικροτήσεις και η προσοχή επιβεβαιώνουν τον ναρκισσιστή, ο οποίος συνεχώς αναζητά αυτές τις επιβραβεύσεις.
- Ωστόσο, τη στιγμή που αποτυγχάνει ο ναρκισσιστής, αισθάνεται “κατακερματισμένος”.
- Οι ναρκισσιστές συνήθως δεν μπορούν να ταυτιστούν με τον άλλον και να κατανοήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει έναν ναρκισσιστή να μην ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τα γεγονότα στη ζωή του συντρόφου του.
Στο πλαίσιο μιας σχέσης, η συμπεριφορά του ναρκισσιστή αποτελεί ένα σύνθετο παζλ που πολλοί από εμάς βρισκόμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε. Ανάμεσα σε αυτά τα σημάδια, προκύπτουν ορισμένα που αξίζει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά.
Ανάπτυξη Τρομερής Αγάπης: Στα πρώτα στάδια μιας σχέσης, ο ναρκισσιστής ακτινοβολεί έντονη αγάπη και προσοχή. Με δώρα, επιδοκιμασίες και υπερπροσφορές, προσπαθεί να εντυπωσιάσει και να κατακτήσει τον άλλο. Ωστόσο, όσο περνάει ο χρόνος, αυτές οι εκδηλώσεις αγάπης μπορεί να μειώνονται καθώς χάνεται το ενδιαφέρον του.
Απουσία Βαθιών Φιλικών σχέσεων: Οι ναρκισσιστές συνήθως δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μακροχρόνιες σχέσεις, ακόμη και με τους φίλους συντρόφους τους ή και την οικογένεια τους. Έχοντας μάθει μέσα από παιδικές εμπειρίες ότι η αγάπη είναι συνυφασμένη με όρους και πρέπει να κερδηθεί, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αληθινή δημιουργία στενών σχέσεων.
Υπερβολική Ενίσχυση του Εγώ: Οι ναρκισσιστές επιθυμούν να βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε περίστασης, δίνοντας προτεραιότητα στο να μιλούν για τον εαυτό τους παρά να ακούνε τους άλλους. Το κλασικό παράδειγμα είναι η κατάκτηση της συζήτησης, αφήνοντας ελάχιστο χώρο για τις απόψεις ή τα συναισθήματα των άλλων.
Επίκριση και Καταπίεση: Επειδή η αυτοεικόνα του ναρκισσιστή συνδέεται με την ανωτερότητα, συχνά προσπαθούν να χαμηλώσουν την αυτοεκτίμηση ή να απορρίψουν τις απόψεις των άλλων, προκειμένου να διατηρήσουν τον έλεγχο. Συνεπώς, οι σύντροφοί τους ενδέχεται να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους για να αποφύγουν την κριτική ή την απόρριψη.
Αμφισβήτηση της Πραγματικότητας: Ο ναρκισσιστής συχνά αμφισβητεί την πραγματικότητα για να εξυπηρετήσει τους δικούς του σκοπούς, χειραγωγώντας τον λόγο του ή απορρίπτοντας τις αναμνήσεις των άλλων. Αυτή η συμπεριφορά συχνά οδηγεί σε σύγχυση και ανασφάλεια στον σύντροφο.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η παρουσία ορισμένων ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών σε ένα άτομο, δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι αυτό το άτομο πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή. Ωστόσο, η ύπαρξη τέτοιων χαρακτηριστικών μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις του ατόμου με τους άλλους και να δημιουργήσει δυσλειτουργία στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τους άλλους.
Πώς να Αντιμετωπίσετε μια Σχέση με Έναν Ναρκισσιστή
Εάν υποψιάζεστε ότι βγαίνετε με έναν ναρκισσιστή, μπορεί να είναι δύσκολο να αποφασίσετε τι να κάνετε, ειδικά εάν έχετε συναισθήματα για εκείνον. Ο ναρκισσισμός είναι μια ψυχική διαταραχή, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν γίνονται έτσι χωρίς λόγο. Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό τείνουν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και προστατεύουν τον εαυτό τους, εμφανίζοντας επιδείξεις αυτού του χαρακτήρα.
Αν σχετίζεστε με ένα άτομο με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, ενδέχεται να βρείτε τη συμπεριφορά τους πολύ υποτιμητική σε ορισμένες περιπτώσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να λήξετε τη σχέση.
Σημαίνει απλώς ότι πρέπει να ενημερωθείτε για το βαθμό της διαταραχής και να θέσετε νέα πλαίσια συνεννόησης. Μπορείτε να αναπτύξετε υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης και να κατανοήσετε τα όρια της σχέσης σας.
Ένα καλό σύστημα υποστήριξης εκτός της σχέσης σας, όπως η εργασία, οι γονείς, οι φίλοι και τα προσωπικά ενδιαφέροντα, μπορεί επίσης να είναι εξαιρετικά χρήσιμο για την προσωπική σας ενδυνάμωση.
Το κλειδί για να επιβιώσετε σε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή είναι να διατηρήσετε την αυτοπεποίθησή σας, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα τον εαυτό σας. Η πρόκληση είναι να μην επιτρέψετε να σας κυριεύσουν οι επιθυμίες του άλλου, αλλά να θέσετε όρια που θα σας επιτρέψουν να είστε ευτυχισμένοι και εσείς.
Συνολικά, μπορείτε να διατηρήσετε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή, αλλά πιθανόν θα απαιτήσει την προσαρμογή των προσδοκιών σας και την αναγνώριση ότι ενδεχομένως δεν θα πάρετε όλα όσα επιθυμείτε. Κάθε περίπτωση ανθρώπου και κάθε σχέση είναι μοναδική, και δεν υπάρχουν γενικοί κανόνες που να εφαρμόζονται από όλους με επιτυχία.
Τέλος, ορισμένοι άνθρωποι με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι επιτυχημένοι τόσο επαγγελματικά όσο και στις σχέσεις τους, καθώς μεγαλώνουν και καλλιεργούν την ενσυναίσθησή τους προς τους άλλους.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο ναρκισσισμός είναι μια σοβαρή ψυχολογική διαταραχή και η διαχείρισή του μπορεί να απαιτήσει υπομονή, ανοιχτή επικοινωνία και ενδεχομένως επαγγελματική βοήθεια.
Είμαι εδώ για να βοηθήσω όποιον ενήλικα επιθυμεί να μιλήσει για τις σχέσεις του και να βελτιώσει τα χαρακτηριστικά του ώστε να αναπτύξει καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πηγές
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association.
- Bilotta E, et al. (2018). Symptom severity and mindreading in narcissistic personality disorder.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6093639/ - Bonder BR. (2015). Psychopathology and function. Thorofare, New Jersey. SLACK Incorporated.
- Chopik WJ, et al. (2019). Longitudinal changes and historic differences in narcissism from adolescence to older adulthood.
https://www.researchgate.net/publication/337780193_Longitudinal_changes_and_historic_differences_in_narcissism_from_adolescence_to_older_adulthood - Mitra P, et al. (2020). Narcissistic personality disorder.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556001/
