Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός
Στις 27 Οκτωβρίου 1907 η Ελλάδα μετρούσε μόλις 2.631.952 κατοίκους. Ήταν ένα μικρό κράτος με περιορισμένα σύνορα και αγροτικό χαρακτήρα, όπου πάνω από το 70% του πληθυσμού ζούσε στην ύπαιθρο. Η επικράτεια περιοριζόταν σε 63.211 τετραγωνικά χιλιόμετρα, χωρίς ακόμη τη Μακεδονία, τη Θράκη, την Ήπειρο, την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα.
Από τη φτώχεια και τη μετανάστευση στην εκρηκτική αύξηση του 20ού αιώνα
Η Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα είχε μόλις βγει από τη χρεοκοπία του 1893 και την ήττα του 1897. Η αγροτική κρίση της σταφίδας είχε διαλύσει την οικονομία, και η μετανάστευση προς την Αμερική έπαιρνε διαστάσεις. Μέχρι το 1912, περισσότεροι από 135.000 Έλληνες είχαν εγκαταλείψει τη χώρα, αναζητώντας τύχη σε νέους κόσμους.
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έφεραν τη μεγάλη ανατροπή. Μέσα σε μόλις έξι χρόνια, η Ελλάδα διπλασίασε την έκτασή της και ο πληθυσμός ανέβηκε στα 4,7 εκατομμύρια. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η άφιξη 1,2 εκατομμυρίων προσφύγων ανέβασε τον συνολικό αριθμό σε πάνω από 6 εκατομμύρια το 1928. Τις επόμενες δεκαετίες η ανάπτυξη συνεχίστηκε, παρά τους πολέμους και την Κατοχή. Η Ελλάδα του 1951 είχε 7,6 εκατομμύρια κατοίκους και η χώρα μπήκε στη μεταπολεμική εποχή με μια σταθερή δημογραφική άνοδο που κορυφώθηκε μισό αιώνα αργότερα.
Το πικ του πληθυσμού και η αρχή της κάμψης
Το 2001 η Ελλάδα έφτασε στο δημογραφικό της πικ με 10.964.020 κατοίκους. Για πρώτη φορά στην ιστορία της, περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν σε αστικά κέντρα παρά στην ύπαιθρο. Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη συγκέντρωναν σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας.
Όμως από το 2011 άρχισε η πτώση. Η οικονομική κρίση έφερε μείωση γεννήσεων, αύξηση θανάτων και νέο κύμα μετανάστευσης νέων. Η απογραφή του 2021 κατέγραψε 10.482.487 κατοίκους — πάνω από 480.000 λιγότερους σε μία δεκαετία.
Η Ελλάδα σήμερα μειώνεται φυσιολογικά λόγω χαμηλής γεννητικότητας και γήρανσης. Για κάθε 100 θανάτους αντιστοιχούν λιγότερες από 70 γεννήσεις. Η αναλογία παιδιών κάτω των 14 ετών έχει πέσει στο 13%, ενώ οι άνω των 65 ξεπερνούν το 23%. Από τα 2,6 εκατομμύρια του 1907 η Ελλάδα έφτασε να τετραπλασιάσει τον πληθυσμό της σε λιγότερο από έναν αιώνα — όμως ο ρυθμός αυτός έχει αντιστραφεί. Αν δεν υπάρξει μεταστροφή, οι προβολές δείχνουν ότι ως το 2050 η χώρα μπορεί να πέσει ξανά κάτω από τα 9 εκατομμύρια.
Η δημογραφική πορεία της Ελλάδας είναι καθρέφτης της ιστορίας της: από τις προσφυγικές ροές και την αστικοποίηση, μέχρι τη σύγχρονη κρίση γεννήσεων. Ένας αιώνας επέκτασης, ευημερίας και τώρα προβληματισμού για το μέλλον.
