Επιμέλεια Βαγγέλης Πρατικάκης
Τα μεγαλόσωμα ερπετά που κολυμπούσαν στα ρηχά ίσως δεν αντιλήφθηκαν ποτέ τον κίνδυνο να πλησιάζει, μέχρι που αποκεφαλίστηκαν με μια βίαιη δαγκωνιά στον μακρύ, ευάλωτο λαιμό τους. Τα κομμένα κεφάλια τους έπεσαν στον βυθό και διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα ως μάρτυρες του βίαιου θανάτου.
Πολλά είδη προϊστορικών θαλάσσιων ερπετών είχαν αναπτύξει εξαιρετικά μακρείς λαιμούς, μια προσαρμογή που εκτιμάται ότι βοηθούσε στο κυνήγι, καθώς επέτρεπε απότομους, αιφνιδιαστικούς ελιγμούς του κεφαλιού.
Εδώ και δύο αιώνες όμως οι παλαιοντολόγοι υποψιάζονταν ότι αυτά τα ερπετά ήταν ευάλωτα σε επιθέσεις στον λαιμό, μια θεωρία που απεικονίζεται σε έναν διάσημο πίνακα που ζωγράφισε το 1830 ο άγγλος φυσιοδίφης Χένρι Ντε λα Μπες. Μέχρι σήμερα, όμως, αποδείξεις δεν υπήρχαν.
Τώρα, η επανεξέταση απολιθωμάτων 242 εκατ. ετών που βρέθηκαν πριν από δεκαετίες στην Ελβετία δείχνει να επιβεβαιώνει τις υποψίες. Μελέτη στην επιθεώρηση Current Biology εξετάζει τα οστά δύο διαφορετικών ερπετών του γένους Tanystropheus, μακρύλαιμα θαλάσσια αρπακτικά που δεν είχαν στενή συγγένεια με τους δεινοσαύρους.
Τα απολιθώματα περιλαμβάνουν το άθικτο κεφάλι και ένα τμήμα του λαιμού που τερματίζεται απότομα, ενώ το υπόλοιπο σώμα δεν βρέθηκε ποτέ. Και στις δύο περιπτώσεις οι σπόνδυλοι του λαιμού έφεραν ίχνη από δόντια.
«Οι λαιμοί σταματούν απότομα, ένδειξη ότι αποκόπηκαν πλήρως από κάποιο άλλο ζώο σε ένα ιδιαίτερο βίαιο συμβάν, όπως δηλώνουν τα ίχνη δοντιών» δήλωσε ο Γιούνταλ Μούτζαλ, παλαιοντολόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Στουτγάρδης και μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Το φαινόμενο πρέπει να ήταν διαδεδομένο στις προϊστορικές θάλασσες, καθώς τα δύο είδη που εξετάζει η μελέτη είχαν διαφορετικό μέγεθος. Το πιο μικρόσωμο είχε μήκος γύρω στο ένα ενάμισι και εκτιμάται ότι τρεφόταν με ασπόνδυλα στον βυθό, ενώ το δεύτερο είχε μήκος 4 μέτρων και πιθανότατα κυνηγούσε μεγαλύτερα ζώα. Και στις δύο περιπτώσεις ο λαιμός είχε διπλάσιο μήκος από το σώμα.
Όμως, παρόλο που ο μακρύς λαιμός λειτουργούσε ενίοτε ως αχίλλειος πτέρνα, η εξέλιξη δεν κατήργησε αυτή την ανατομική ιδιαιτερότητα.
«Η εξέλιξη είναι ένα παιχνίδι συμβιβασμών» σχολίασε ο Στέφαν Σπίκμαν, ερευνητής του ίδιου μουσείου στη Στουτγάρδη. «Το πλεονέκτημα του μακριού λαιμού ξεκάθαρα αντιστάθμισε τον κίνδυνο επίθεσης από θηρευτές. Οι Tanystropheus ήταν επιτυχείς σε εξελικτικούς όρους, καθώς έζησαν για τουλάχιστον 10 εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή της σημερινής Ευρώπης, τη Μέση Ανατολή, την Κίνα, τη Βόρεια Αμερική και πιθανώς τη Νότια Αμερική».
