Κείμενο Γιάννης Κουτρουμπής
Πολλοί αποκαλούν την πόλη Ερζίν – πόλη θαύμα και αυτό γιατί ο σεισμός την Τουρκία πέρασε μεν, χωρίς να την αγγίξει δε. Μάλιστα η πόλη αυτή βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα μακριά από το Χατάι και παρόλα αυτά δεν είχε ούτε νεκρούς, ούτε και σοβαρές ζημιές.
Το ερώτημα όμως παραμένει.
Πώς η Ερζίν βγήκε αλώβητη από τους ισχυρούς σεισμούς και τους μετασεισμούς. Μηχανικοί και σεισμολόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτό που έσωσε την πόλη ήταν η γεωγραφική της θέση.
Ο χάρτης της πόλης Ερζίν
Τι λένε οι αναλυτές
«Η σύνθεση του εδάφους είναι ο κυριότερος λόγος για τις μικρές ζημιές», λέει ο εδαφολόγος Ομέρ Εμρέ, που έχει μελετήσει τα γεωλογικά ρήγματα της περιοχής τα τελευταία 40 χρόνια. Η Ερζίν βρίσκεται 70 χλμ. από το επίκεντρο του σεισμού, πιο κοντά σε αυτό από ό,τι η Αλεξανδρέττα και η Αντιόχεια. Οι δύο πόλεις υπέστησαν, όμως, τεράστιες ζημιές, αντίθετα από την Ερζίν. Ο δήμαρχος, κομπάζοντας, απέδωσε τις μικρές ζημιές στην τήρηση οικοδομικών κανονισμών.
Πολλές πόλεις και χωριά της περιοχής χτίστηκαν σε αμμώδη, σαθρά εδάφη, αποτελούμενα από άργιλο και ιλύ αρχέγονων ποταμών. «Τα αργιλώδη εδάφη καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτες τις πόλεις. Το έδαφος μετακινείται σαν θαλάσσιο κύμα κατά τη διάρκεια του σεισμού», λέει ο Εμρέ. Η Ερζίν, αντίθετα, βρίσκεται σε βραχώδη λόφο με σκληρό υπέδαφος. Το χώμα λειτουργεί σαν φυσικό ελατήριο μεταξύ της δόνησης και των θεμελίων κτιρίων, περιορίζοντας την ταλάντωσή τους. Σεισμολόγοι είχαν εντοπίσει το ίδιο φαινόμενο το 1999, όταν πόλεις χτισμένες σε πετρώδη εδάφη άντεξαν καλύτερα τον σεισμό από όσες είχαν οικοδομηθεί σε όχθες ποταμών ή πάνω σε εκβολές τους.
Ο Δήμαρχος του Ερζίν
Ποια μέτρα πήρε ο δήμαρχος του Ερζίν
Ο δήμαρχος του Ερζίν, Ελμάσογλου, εξήγησε τους λόγους που, παρά τους σεισμούς, δεν υπήρξε ούτε μία απώλεια, ούτε σε ανθρώπινες ζωές, ούτε από πλευράς καταστροφών. Στην αρχή ανέφερε ότι δεν επέτρεψε την παράνομη δόμηση με κανένα τρόπο. Κατόπιν τούτου, ο Ελμάσογλου ανέφερε πως η πόλη αυτή έχει πληθυσμό 42 χιλιάδων κατοίκων και βρίσκεται 110 χιλιόμετρα μακριά από το Χατάι, το οποίο μέτρησε πάρα πολλές καταστροφές, ενώ χάθηκαν και πολλές ανθρώπινες ζωές.
Στη συνέχεια ανέφερε: «Ένας συγγενής μου τρεις μήνες μετά την εκλογή μου ήρθε από μακριά και μου είπε: «Μας έχουν γράψει πρόστιμο για παράνομη κατασκευή…». Και όταν είπα ‘Δεν μπορώ να κάνω τίποτα’, είπε, ‘είσαι ο μόνος αξιοπρεπής άνθρωπος στην Τουρκία;’. Άκουσα αυτά τα λόγια με τα αυτιά μου».
Επίσης τόνισε ότι: «Από την πλευρά μου, έχω πολύ ήσυχη τη συνείδησή μου, δεν επιτρέψαμε με κανέναν τρόπο την παράνομη κατασκευή. Φυσικά, ακόμη και αν δεν το επιτρέπουμε, υπάρχει πάντα κάποιος που έχει βρει τον τρόπο και με κάποιο τρόπο έχτισε παράνομη κατασκευή. Υπάρχουν τμήματα στα οποία έχουμε επιβάλλει ποινές για παράνομη δόμηση.
Εάν δεν μπορεί κανείς να αποτρέψει την παράνομη κατασκευή εκατό τοις εκατό, μπορεί επίσης να την σταματήσει σε ένα συγκεκριμένο στάδιο. Τουλάχιστον δεν αισθάνομαι καμία ευθύνη για τον εαυτό μου. Δεν υπάρχει περίπτωση να το ανεχτώ αυτό και προσπαθώ να μην εμπλέκω την πολιτική σε αυτό. Γι’ αυτό ήμασταν κακοί με τους ανθρώπους και με πολλούς ανθρώπους».
Κινούνται διαδικασίες σύλληψης των εργολάβων
Σε μια από τις πιο σεισμικά ενεργές περιοχές του κόσμου, η Τουρκία έχει μεν σεισμικούς κώδικες για κατασκευαστές, αναβαθμισμένους τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά δεν τηρούνται. Οι αρχές έχουν στρέψει τώρα την προσοχή τους στην εύρεση εργολάβων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για καταρρεύσεις και έχουν ήδη συλλάβει δεκάδες.
Οι οικοδόμοι έχουν κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιούν φθηνά υλικά και παραβιάζουν τους οικοδομικούς κώδικες για να επισπεύσουν τα έργα και να αυξήσουν τα κέρδη – χτίζοντας κατασκευές που δεν μπορούσαν να επιβιώσουν από σεισμούς.
Σύμφωνα με το BBC, o Φουάτ Οκτάι, υποσχέθηκε να διερευνηθεί διεξοδικά όποιος ευθύνεται εμμέσως για τον φονικό σεισμό. Μάλιστα, ανέφερε πως μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί 131 ύποπτοι ως υπεύθυνοι για την κατάρρευση ορισμένων από τα χιλιάδες κτίρια που ισοπεδώθηκαν στις 10 επαρχίες που επλήγησαν από τους σεισμούς της προηγούμενης Δευτέρας, και ότι «έχουν εκδοθεί εντάλματα κράτησης για 113 από αυτούς».
Γιατί φταίνε οι εργολάβοι
Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους συνελήφθησαν οι εργολάβοι ήταν οι κατασκευαστικές αμνηστίες. Ως γνωστόν η Κυβέρνηση στην Τουρκία παράσχει περιοδικές αμνηστίες – ουσιαστικά εξαίρεση από την καταβολή τέλους για κατασκευές που πραγματοποιούνται χωρίς τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασφαλείας. Αυτά έχουν ψηφιστεί από τη δεκαετία του 1960 (με τελευταία το 2018). Οι επικριτές προειδοποιούν εδώ και καιρό, ότι τέτοιες αμνηστίες κινδυνεύουν με καταστροφή σε περίπτωση μεγάλου σεισμού.
Έως και 75.000 κτίρια σε όλη την πληγείσα σεισμική ζώνη στη νότια Τουρκία έχουν λάβει «κατασκευαστική αμνηστία», σύμφωνα με τον Πελίν Πινάρ Γκιριτίογλου, επικεφαλής της Ένωσης Επιμελητηρίων Τουρκικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων του Επιμελητηρίου Πολεοδόμων στην Κωνσταντινούπολη. Ο γεωλόγος Σελάρ Σένγκορ δήλωσε νωρίτερα φέτος ότι η έγκριση τέτοιων αμνηστισιών κατασκευής σε μια χώρα που μαστίζεται από ρήγματα ισοδυναμεί με «έγκλημα». Μετά από έναν φονικό σεισμό που έπληξε τη δυτική επαρχία της Σμύρνης το 2020, μια έκθεση διαπίστωσε ότι 672.000 κτίρια στη Σμύρνη είχαν επωφεληθεί από την πιο πρόσφατη αμνηστία.
Έτσι η αμνηστία αποτέλεσε την αιτία για την κατάρρευση των κτηρίων σε δέκα περιοχές της Τουρκίας, ενώ στο Ερζίν που είναι μεν διαφορετική η μορφολογία, δεν υπήρξε ούτε μία αμνηστία, με αποτέλεσμα η πόλη να μείνει όρθια παρά την επίθεση του Εγκέλαδου.
