Πολλές φορές ένα ευχαριστώ δεν μπορεί να εκφράσει όλα τα συναισθήματα που σε κατακλύζουν όταν την ημέρα των γενεθλίων σου εκατοντάδες άνθρωποι, φίλοι, γνωστοί αλλά και λιγότερο γνωστοί, σου στέλνουν τις ευχές τους μέσω messenger & FB, βλέπετε είναι ο σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας σε μια κοινωνία που ολοένα κλίνεται στον εαυτό της.
Μη μπορώντας να ξεφύγω απ’ αυτό τον κανόνα, αλλά και γιατί είναι ανθρωπίνως αδύνατο να απαντήσω σε κάθε ένα ξεχωριστά – το προσπάθησα αρχικά αλλά είναι τόσο πολλές οι ευχές σας – επέλεξα να σας ευχαριστήσω για τις τόσο όμορφες ευχές σας που ήρθαν να με σκεπάσουν με την αγάπη και την εκτίμησή σας, μ’ ένα ιδιαίτερο άρθρο.
Ανάμεσα στις τόσες πανέμορφες εικόνες που συνόδευαν τις ευχές σας, διάλεξα μία ή μάλλον δύο που με συγκίνησαν ιδιαίτερα.
Η πρώτη – αυτή που συνοδεύει το τίτλο του άρθρου – παρουσιάζει ένα μοναδικό βάζο με λουλούδια του μεγάλου Υδραίου ζωγράφου Παναγιώτη Τέτση, που συνόδευσε τις ευχές του πρώην Δημάρχου και αγαπητού φίλου Άγγελου Κοτρώνη. Ο πίνακας αυτός με γέμισε αναμνήσεις απ’ τα παιδικά κι εφηβικά μου χρόνια που πέρασα στην Ύδρα, το νησί που ανέδειξε και καλλιέργησε μέσα μου την καλλιτεχνική φύση που υπέβοσκε μέσα μου. Το νησί που ζει η πνευματική μου κόρη με την οικογένειά της. Ευχαριστώ Άγγελε!
Η δεύτερη είναι επίσης ένας πίνακας μιας διαδικτυακής φίλης. Ευχαριστώ Γιώτα Βουλδή για το όμορφο μπουκέτο ανεμώνες της Νίκης Γεωργοπούλου, είναι το αγαπημένο μου αγριολούλουδο.
Ολοκληρώνοντας παραθέτω αποσπάσματα απ’ την ομιλία της κυρίας Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα κατά την τελετή απονομής του Βραβείου Γιάννη Μόραλη 2016 στον Παναγιώτη Τέτση τη Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου. Το βραβείο αυτό θεσπίστηκε κατόπιν πρωτοβουλίας του υπουργού Πολιτισμού κ. Αριστείδη Μπαλτά:
Ο Παναγιώτης Τέτσης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1925. Νησί «μαραζωμένο, την επαύριο της οικονομικής κρίσης», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του ζωγράφου. Τα ορατά λείψανα του ένδοξου παρελθόντος επιδρούν ανασταλτικά σε κάθε προσπάθεια προόδου. Το 1937 η οικογένεια μετοικεί στον Πειραιά, όπου τα δύο αγόρια της θα φοιτήσουν στο Γυμνάσιο. Τα καλοκαίρια τα περνούν στο νησί. Από 11-12 χρόνων ο μικρός Παναγιώτης αρχίζει να ζωγραφίζει. Δύο απρόβλεπτοι αλλά διόλου τυχαίοι θαυμαστές των πρώιμων έργων του θα λειτουργήσουν καταλυτικά για την επιλογή του: ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης και ο ζωγράφος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Ο Γερμανός ζωγράφος Φρισλάντερ θα του δώσει τα πρώτα ουσιαστικά μαθήματα ζωγραφικής.
Ο Παναγιώτης Τέτσης πέθανε στις 5 Μαρτίου του 2016 στην Αθήνα.
Η παιδεία των μουσείων
Έπειτα από ένα σύντομο πέρασμα από τη Νομική, ο Τέτσης εισάγεται στη Σχολή, αρχικά στο Προπαρασκευαστικό, με δασκάλους τον Μπισκίνη και τον Μαθιόπουλο. Τον επόμενο χρόνο, το 1944, γίνεται πρώτος δεκτός στο εργαστήριο του Παρθένη, που βρισκόταν τότε στα πρόθυρα της παραίτησής του. Έτσι πολύ λίγο επωφελήθηκε από τη διδασκαλία του μεγάλου καλλιτέχνη. Από το 1953 ως το 1956 σπουδάζει με υποτροφία του ΙΚΥ στο Παρίσι στη Σχολή Καλών Τεχνών, κυρίως χαρακτική. Αλλά, όπως ομολογεί ο ίδιος, «η παιδεία ενός ζωγράφου ολοκληρώνεται μέσα στα μουσεία και στις γκαλερί».
Η ζωγραφική του βλέμματος
«Η ζωγραφική είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο». «Ο, τι δεν είναι ορατό δεν ενδιαφέρει τον ζωγράφο». Ο Παναγιώτης Τέτσης θα προσυπέγραφε χωρίς δισταγμό τις αξιωματικές διακηρύξεις του Αλμπέρτι που εγκαινιάζουν τη νεότερη παράδοση της δυτικής τέχνης από το 1435. Πράγματι, ο Τέτσης παραμένει ένας από τους τελευταίους οπαδούς της ζωγραφικής του βλέμματος. Μόνο που το βλέμμα του δεν είναι ούτε αθώο ούτε ακαδημαϊκό. Είναι ένα βλέμμα θρεμμένο από μια μακρά ζωγραφική παράδοση που ξεκινά από τους μεγάλους Βενετούς του 16ου αιώνα και φτάνει ως τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και ως τη ζωγραφική της χειρονομίας, όπως διαπιστώσαμε μιλώντας για το φανταστικό του μουσείο.
Χρωματική μαγγανεία
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1956 ο νέος καλλιτέχνης διαπίστωνε πράγματι ότι το φως του Νότου και η ξηρότητα του αττικού κλίματος ισοπέδωναν δημοκρατικά τους τόνους και δεν ευνοούσαν διόλου την κολοριστική ζωγραφική που θαύμαζε στους Γάλλους ζωγράφους του ιμπρεσιονισμού και του μεταϊμπρεσιονισμού. Ο Παναγιώτης Τέτσης αγωνίστηκε με «αρβανίτικο» πείσμα να ξεπεράσει αυτόν τον σκόπελο και να ανακαλύψει ένα «ιδεόγραμμα» που θα μπορούσε να μεταφράσει το ελληνικό ύπαιθρο με όλη του τη φωταύγεια σε καθαρό χρωματικό και ζωγραφικό συμβάν. Και το κατάφερε. Ύψωσε το ελληνικό φως στην πιο μεγάλη δύναμη του χρώματος. H ζωγραφική του Τέτση μάς βυθίζει στο δυνατό φως που λάμπει πάνω στον ασβέστη ενός νησιώτικου σπιτιού, προβάλλοντας γαλάζιες σκιές, μπλαβίζοντας τη θάλασσα, σκουραίνοντας τα πράσινα. Δυνατά κοντράστα, να ένα από τα μυστικά της χρωματικής μαγγανείας του Τέτση.
Ο υδραίος καλλιτέχνης δεν έπαψε να μας αιφνιδιάζει με τις ολοένα και πιο τολμηρές δημιουργίες του. Στην αναδρομική έκθεση που του αφιέρωσε το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο το 2006 κυριαρχούσαν οι τρικυμισμένες θάλασσες.
Η πρόσφατη έκθεσή του στο Μέγαρο Μουσικής (2012), με τις δραματικές «προσωπογραφίες» του γέρικου αλλά αδάμαστου αρσενικού πεύκου, ανέτρεψε ό,τι γνωρίζαμε ως τότε για τον Τέτση. Ο κεραυνοβολημένος αλλά αδάμαστος πεύκος θα μπορούσε να ταυτιστεί με μια εύγλωττη μεταφορά του πανδαμάτορα χρόνου και της βούλησης του καλλιτέχνη να τον υπερβεί με την ίδια τη δύναμη της δημιουργίας.
Σπαρταριστή θάλασσα
Η τελευταία έκθεση του καλλιτέχνη στο Ίδρυμα Μαρίνας και Βασίλη Θεοχαράκη μας αποκάλυψε μια νησιωτική Ελλάδα γνώριμη, ζωντανή, περιζωσμένη από μια θάλασσα τόσο σπαρταριστή που έμοιαζε να ξεχειλίζει από τον καμβά, να αρπάζει τον θεατή και να τον τυλίγει στη θεραπευτική της αύρα, στη μυρωμένη της αρμύρα.
Ο γενναιόδωρος δάσκαλος
Ο Παναγιώτης Τέτσης, ως επιμελητής του Πολυτεχνείου στην έδρα του ελεύθερου σχεδίου, με καθηγητή τον φίλο του Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, ως δάσκαλος στη Σχολή Βακαλό και ως καθηγητής και πρύτανης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών μπόρεσε να μεταδώσει το πάθος και τις γνώσεις του σε πολλούς νεότερους καλλιτέχνες. Οι μαθητές του κληρονόμησαν από τον δάσκαλο, μαζί με τα μυστικά μιας καλλιτεχνικής παιδείας και μιας τεχνικής, που τελούν σήμερα υπό εξαφάνιση, και την αγάπη στη ζωγραφική του βλέμματος. Και την υπηρετούν με πίστη και συνέπεια.
