Η μάχη του Μαραθώνα υπήρξε η καθοριστική στιγμή στην ιστορία της αθηναϊκής δημοκρατίας, καθώς έδειξε τι μπορούσαν να πετύχουν με ενότητα και αυτοπεποίθηση. Κατά τους σύγχρονους ιστορικούς, «η νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα έδωσε στους Έλληνες την ευκαιρία να επιζήσουν για τρεις αιώνες, όποτε και ανάπτυξαν αξιόλογο πολιτισμό, στη βάση του οποίου υπάρχει ο δυτικός πολιτισμός». Ο Τζων Στιούαρτ Μιλ έχει δηλώσει ότι «η μάχη του Μαραθώνα, ως γεγονός στη βρετανική ιστορία, είναι πιο σημαντική από τη μάχη του Χάστινγκς» και ο Edward Shepherd Creasy συμπεριλαμβάνει τη μάχη του Μαραθώνα στο έργο «Οι Δεκαπέντε πιο Αποφασιστικές Μάχες του Κόσμου: από τον Μαραθώνα στο Βατερλώ».
Η νίκη των Ελλήνων στη μάχη του Μαραθώνα έδειξε την ανωτερότητα των ελληνικών όπλων και της ελληνικής τακτικής. Όλοι οι Έλληνες απέκτησαν θάρρος και περηφάνια και δεν φοβήθηκαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες το 480 π.Χ. Ο μύθος για το αήττητο των Περσών διαλύθηκε. Η νίκη των Αθηναίων (και των Πλαταιέων) στον Μαραθώνα αντιμετωπίστηκε ως μια νίκη ολόκληρης της Ελλάδας.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Στην απειλή των Περσών, όλοι χωρίς να χάσουν χρόνο συνέδραμαν στην πανστρατιά. Το σχέδιο για την αντιμετώπιση των Περσών στον Μαραθώνα, ανήκει στον Μιλτιάδη. Ο τελευταίος, υπηρετούσε ως ένας από τους στρατηγούς που ήταν υπεύθυνοι για τη διοίκηση των επιχειρήσεων επί μια ημέρα. Ανάμεσα στους άλλους στρατηγούς, ήταν ο Αριστείδης ο Δίκαιος και ο Θεμιστοκλής, ίσως και ο Ξάνθιππος, ο πατέρας του Περικλή.
Ο Μιλτιάδης έπεισε τον πολέμαρχο Καλλίμαχο και τους άλλους στρατηγούς να μην περιοριστούν σε άμυνα αλλά να ακολουθήσουν επιθετική τακτική. Βέβαια, η πεδιάδα του Μαραθώνα προσφερόταν σε μεγάλο τμήμα της για δράση του εχθρικού ιππικού, ωστόσο ήταν ιδανική και για την αθηναϊκή φάλαγγα των οπλιτών, που υπερείχε σαφώς των Περσών.
Ο Μιλτιάδης, περίμενε να εξασφαλιστούν ορισμένες προϋποθέσεις για την επιτυχία του σχεδίου του. Μία από αυτές, ήταν η απόσυρση, έστω και για λίγο, του περσικού ιππικού από την πεδιάδα, όπου βρισκόταν ακόμα και τις νύχτες για να καλύπτει το πεζικό.
Οι Αθηναίοι παρατάχθηκαν σύμφωνα με το σχέδιο του Μιλτιάδη. Ανάμεσα στους Αθηναίους οπλίτες ήταν και οι άνδρες της Ερεχθήιδας φυλής, που αποτελούνταν από 1.000 οπλίτες. Στο σύνολό τους οι Αθηναίοι ήταν 10.000 ετοιμοπόλεμοι οπλίτες, 1.000 από κάθε φυλή της Αθήνας, χωρίς την ύπαρξη ιππικού. Οι Πέρσες ήταν πολλαπλάσιοι.
Μια από τις φυλές της Αθήνας ήταν η Ακαμαντίδα. Η τελευταία πήρε το όνομά της από τον μυθικό Ακάμα, γιο του Θησέα. Η φυλή και η περιοχή των Ακαμαντίδων δήμων ήταν μέρος της μεγάλης πόλης-κράτους της αρχαίας Αθήνας, η οποία διοικούταν από εκπροσώπους των 10 φυλών της Αττικής, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, οι οποίες ήταν οι εξής: Ἐρεχθηΐς, Αἰγηΐς, Πανδιονίς, Λεοντίς, Ἀκαμαντίς, Οἰνηΐς, Κεκροπίς, Ἱπποθοντίς, Αἰαντίς, Ἀντιοχίς.
Η φυλή Ακαμαντίς, είχε κατανεμηθεί σε διάφορες περιοχές, που καταλάμβαναν οι δήμοι, που ανήκαν σε αυτήν και έφεραν τις ονομασίες: Αγνούς, Ειρεσίδαι, Ειτέα ή Ιταία ή Ιτέα, Έρμος ή Ερμός, Ηφαιστιάδαι ή Ιφιστιάδαι, Θορικός (Λαύριο), Κεραμεικός, Κεφαλή (Κερατέα), Κικύννα, Πόρος, Πρόσπαλτα, Σφηττός, και ο Χoλαργός ή Χόλαργος ή Χολαργία. Οι πιο μεγάλοι από τους δήμους της Ακαμαντίδας ήταν: Κεφαλή (Κερατέα), Κεραμεικός, Θορικός (Λαύριο), Αγνούς, Πρόσπαλτα και Σφηττός.
Ναι λοιπόν πολίτες της Λαυρεωτικής (Κερατέα-Λαύριο) ήταν ανάμεσα στους 1.000 της φυλής Ακαμαντίδας και μας έκαναν περήφανους για την μεγάλη αυτή νίκη.
Αναφορικά με την μάχη.
Αρχίζοντας από το δεξιό κέρας ήταν παραταγμένες οι 10 Αθηναϊκές φυλές: Αιαντίδα, Ακαμαντίδα, Ιπποθοωντίδα, Οινηίδα, Αντιοχίδα, Λεοντίδα, Πανδιωνίδα, Αιγηίδα, Κεκροπίδα και Ερεχθηίδα. Στο αριστερό άκρο ήταν οι 1.000 Πλαταιείς. Η Αιαντίδα, Ακαμαντίδα, Ιπποθοωντίδα και η Οινηίδα παρατάχτηκαν με βάθος 8 ζυγών η κάθε μία και πλάτος μετώπου 125 μέτρα. Η συνολική έκταση που κατελάμβαναν και οι τέσσερις φυλές ήταν 500 μέτρα.
Στο κέντρο της φάλαγγας ήταν οι δυο φυλές, Αντιοχίδα και Λεοντίδα με αρχηγούς τον Θεμιστοκλή και τον Αριστείδη, με βάθος τεσσάρων ζυγών η κάθε μία και πλάτος μετώπου 625 μέτρα. Οι υπόλοιπες τέσσερις φυλές παρατάχθηκαν όπως και οι 4 πρώτες, σχηματίζοντας ένα αραγές μέτωπο μήκους 1.625 μέτρων από ασπίδες, δόρατα και κράνη.
Ο Μιλτιάδης κατέστρωσε το σχέδιο της μάχης που -παρότι ριψοκίνδυνο- αν πετύχαινε, θα συνέτριβε όλη την δύναμη των Περσών. Θα παρέτασσε τους άνδρες του με ενισχυμένα τα δυο κέρατα (άκρα) της φάλαγγας και αδυνατισμένο το κέντρο της.
Οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς επιτέθηκαν και ένα σύννεφο σκόνης σηκώθηκε από τα πόδια των Αθηναίων, οι οποίοι, με τα δόρατα προτεταμένα έσχιζαν με την ορμή τους τον αέρα. Στα τελευταία 200 μέτρα επιτάχυναν το βήμα τους και άρχισαν να τρέχουν εναντίον των Περσών. Τους πέρασαν για τρελούς οι Πέρσες, που τόσοι λίγοι έτρεχαν καταπάνω στον “καλύτερο” θεωρούμενο στρατό της εποχής.
Στην αρχή οι Αθηναίοι έχαναν στο κέντρο της φάλαγγας. Η Αντιοχίδα και η Λεοντίδα φυλή πιέζονταν περισσότερο από όλες τις φυλές και υποχωρούσαν συνέχεια. Όμως, τα δύο κέρατα με τις υπόλοιπες 8 φυλές νικούσαν σ’ όλο το πλάτος του μετώπου σπρώχνοντας τους Πέρσες προς το μεγάλο έλος της πεδιάδας. Οι Πέρσες συνωθήθηκαν από την συμπαγή ελληνική φάλαγγα, πατώντας οι μπροστινοί τις πίσω σειρές δημιουργώντας πανικό. Ο Μιλτιάδης τότε διέταξε τα δύο άκρα και τους Πλαταιείς μαζί να στραφούν προς τα πίσω και να κυνηγήσουν το ισχυρό περσικό κέντρο κλείνοντας σαν λαβίδα. Οι Πέρσες έτρεξαν προς τα πλοία για να βρουν σωτηρία, αλλά τους ακολουθούσαν κατά πόδας οι Αθηναίοι αφανίζοντάς τους.
Ο Μιλτιάδης διέταξε γενική καταδίωξη των Περσών, οι οποίοι, μην γνωρίζοντας καλά την περιοχή έπεφταν ο ένας πάνω στον άλλο και πνίγηκαν στα έλη της περιοχής. Μετά από τρεις ολόκληρες ώρες μάχης, 192 Αθηναίοι ήταν νεκροί και 6.400 Πέρσες, Μήδοι και Σάκες.
Ψηλά το κεφάλι λοιπόν. Πρόγονοι μας πολέμησαν και δοξάστηκαν σε μια από της μεγαλύτερες μάχες της ιστορίας. Οι Έλληνες επιζούν για κάποιες χιλιετίες. Το ίδιο θα γίνει και τώρα. Ωστόσο πρέπει να αλλάξουμε. Να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και που δρούμε. Μακριά από προγονοπληξίες, από ηττοπάθεια και από εθνική κατάθλιψη. Δεν οφείλουμε σε κανένα. Δεν μας οφείλει κανείς. Η κρίση είναι τιμωρία αλλά και ευκαιρία για αλλαγή. Μπορούμε.
ΠΗΓΕΣ
- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, τ. Β, Εκδοτική Αθηνών
- Peter Green, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ», εκδ. Τουρίκη, 2004
- Δημήτριος Ν. Γαρουφαλής «ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ», εκδ. ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ 2003
- Κ. Παπαρρηγόπουλος «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», Τ. 3, εκδ. ΚΑΚΤΟΣ
- Πρώτο Θέμα
- Βικιπαίδεια
- Μιχάλης Στούκας
- eleysis-ellinwn
