Τον φετινό Σεπτέμβριο, μετά από δύο χρόνια ανάπαυλας και μελέτης των ευρημάτων απ’ τη συστηματική ανασκαφική έρευνα που διεξήχθη το 2013 στο πλαίσιο πενταετούς προγράμματος, συνεχίστηκε συστηματική ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο της Ραφήνας, τον πάλαι ποτέ λεγόμενο «Ρωμαϊκό Βαλανείο», λόγω του Ρωμαϊκού λουτρού που είχε αποκαλυφτεί σε διερευνητικές ανασκαφές το 1974 και κυρίως το 1976 υπό την επίβλεψη της έκτακτης τότε αρχαιολόγου Ξένης Αραπογιάννη.
Η φετινή ανασκαφή βασίστηκε, όπως κι οι προηγούμενες, σε φοιτητές του ΕΚΠΑ υπό την επίβλεψη του καθηγητή τους κου Στέλιου Κατάκη, ο οποίος μας είπε ότι φέτος αρκετοί ανασκαφείς είναι πρωτοετείς, στους οποίους υποσχέθηκε ότι όσοι γράψουν άριστα (10) θα συμμετέχουν στην ανασκαφή του αρχαιολογικού χώρου της Ραφήνας. Παρά τις επιφυλάξεις που δημιούργησε η πανδημία, ο καθηγητής κος Κατάκης ενέδωσε στις πιέσεις των αριστούχων πρωτοετών φοιτητών του και τήρησε την υπόσχεσή του, παίρνοντας ένα επιπλέον ρίσκο, να εμπιστευτεί πρωτοετείς φοιτητές που δεν είχαν γνώσεις του αντικειμένου, που αποδείχτηκαν ωστόσο άριστοι και στην πράξη.
Χαρακτηριστική η ανάρτηση του καθηγητή κου Στέλιου Κατάκη στο FB:
«Σε περιορισμένη έκταση ολοκληρώθηκε η φετινή ανασκαφική έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο του “Ρωμαϊκού Βαλανείου” στη Ραφήνα, πρόγραμμα (αγαστής) συνεργασίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής (Vangelis Nikolopoulos). Στο έργο συνέβαλλαν τα μέγιστα oι αριστούχοι πρωτοετείς φοιτητές Λαζαρής Θεμιστοκλής, Andrew Leitourgakis, Μαρία Αντωνίου, Γριζέλντα Ραμαντάνι, Φιλιππία Θεοδωροπούλου και Νίκος Σελέκος, ο τελειόφοιτος Polykarpos Alkis Kominis, η πτυχιούχος Αρχαιολογίας MariBlue Tasxounidou, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές Nikos Kalogeropoulos και Vasiliki Kallimani, τις υποψήφιες διδάκτορες Anna Vasilakopoulou και Lina Tsatsaroni, και από πλευράς Εφορείας η αρχαιολόγος Δρ. Δωρίνα Μουλού, η συντηρήτρια Lamprini Lamprou, ο σχεδιαστής Riccardo Di Lauro και οι εργατοτεχνίτες Kostas Chatzopoulod και Αντώνης Γκριτζάπης. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά. Ελπίζουμε ότι του χρόνου τα πράγματα θα είναι καλύτερα …»
Δεν μπορούμε ωστόσο να μην αναφέρουμε και την ανάρτηση του αρχαιολόγου κου Βαγγέλη Νικολόπουλου λάτρη της Ραφήνας στο ξεκίνημα της προαναφερόμενης ανασκαφής, ο οποίος συμμετέχει ενεργά απ’ το ξεκίνημα των νέων ερευνών στον εν λόγω χώρο, στην προσωπική του σελίδα στο FB:
«Εμείς δεν ψάχνουμε χαμένες Ατλαντίδες, ούτε υψώνουμε απαστράπτοντες νέους Παρθενώνες με σύγχρονο οικοδομικό υλικό και φραγκάτους χορηγούς που θέλουν να δουν το όγδοο θαύμα.
Προσπαθούμε, χωρίς χρήματα, να διδάξουμε ανασκαφή σε νέους φοιτητές, να εγείρουμε το ενδιαφέρον για την Ελλάδα της διόλου ηρωικής εποχής του τέλους της ρωμαιοκρατίας και της αρχής της χριστιανικής και βαρβαρικής κυριαρχίας, να βρούμε τον πυρήνα του μικρού, αγροτικού, αρχαίου δήμου του Αραφήνος και να προσφέρουμε στη σύγχρονη Ραφήνα τη δυνατότητα να έχει σε λίγα χρόνια έναν διδακτικό και επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.
Μετά από δύο χρόνια ανάπαυλας και μελέτης συνεχίζουμε από σήμερα (αρχές Σεπτεμβρίου), με νέο πενταετές πρόγραμμα, την ανασκαφή στο πάλαι ποτέ λεγόμενο Ρωμαϊκό Βαλανείο της Ραφήνας, ουσιαστικά ένα δημόσιο αγροτο-οικονομικό κέντρο της ύστερης αρχαιότητας».
Μεγάλο ερωτηματικό που βρίσκεται η πόλη του αρχαίου Δήμου Αραφήνος, καθώς ολόγυρα στον αρχαιολογικό χώρο με το λουτρό, τις αγροτικές και όχι μόνο ανθρώπινες δραστηριότητες, έχουν βρεθεί ταφές, ωστόσο δεν έχει βρεθεί κανένα κτίσμα που να παραπέμπει σε κάποια οικία. Όπως αναφέρει απόσπασμα δημοσιευμένης μελέτης «η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης αρχαιολογικών δεδομένων από πολλές περιόδους των ιστορικών χρόνων σε μια ακτίνα λίγων δεκάδων μέτρων πέριξ του «Βαλανείου» ενισχύουν περαιτέρω την άποψη ότι ο πυρήνας του δήμου του Αραφήνος βρισκόταν σε αυτό το σημείο, όπως εσπευσμένα είχαν υποθέσει οι Ε. Curtius και Α. Kaupert. Ωστόσο, απουσιάζει η επιγραφική μαρτυρία που θα το επιβεβαίωνε».
Παρακολουθώντας από κοντά την ανασκαφή όλα αυτά τα χρόνια μπορούμε μετά βεβαιότητας να πούμε ότι εντυπωσιαστήκαμε απ’ τις νέες ανακαλύψεις όταν επισκεφτήκαμε το χώρο την Πέμπτη 24/9 και Παρασκευή 25/9, τελευταία μέρα των εργασιών. Την Παρασκευή στο χώρο παραβρέθηκε κλιμάκιο καθηγητών του Γυμνασίου-Λυκείου Ραφήνας, την ξενάγηση των οποίων έκανε ο καθηγητής κος Κατάκης.
Ενδιαφέροντα ευρήματα που δεν μπορούμε ν’ αποκαλύψουμε πριν δημοσιευτούν επίσημα απ’ τους ερευνητές, αλλά και την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα έρθει κάτι στην επιφάνεια που να μαρτυρά την ύπαρξη της αγροτικής πόλης του αρχαίου δήμου Αραφήνος, στον οποίο οφείλει τ’ όνομά της η περιοχή χωρίς όνομα που εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες, καθώς το Α απ’ το Αραφήν μεταφέρθηκε στο τέλος για να «γεννηθεί» η Ραφήνα!
Συστήνουμε σ’ όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για το συγκεκριμένο χώρο ν’ ανοίξουν το επισυναπτόμενο PDF όπου μετά τις πρώτες σελίδες θ’ ανακαλύψουν τις δημοσιεύσεις γι’ αυτόν τον ιδιαίτερης βαρύτητας αρχαιολογικό χώρο. Καλή ανάγνωση…
