Αδαμοπούλου Μαίρη ΤΑ ΝΕΑ
Μπορεί η ταυτότητά του να αναγράφει ως τόπο καταγωγής του τις Σέρρες ή τα Χανιά. Και μπορεί να είναι ένα μυθολογικό τέρας ή μία Παναγία που κρατά το Θείο Βρέφος στην αγκαλιά της. Είναι όλοι τους όμως «συγκάτοικοι» στο ίδιο διαδικτυακό σπίτι, το οποίο μάλιστα είναι ανοιχτό και έτοιμο να υποδεχτεί όποιον θελήσει να τους γνωρίσει, χωρίς γεωγραφικούς και χρονικούς περιορισμούς και χωρίς κανένα αντίτιμο. Διότι οι «ένοικοι» είναι τα 65.000 περίπου ψηφιοποιημένα κινητά μνημεία που προέρχονται κυρίως από τις συλλογές των Περιφερειακών Υπηρεσιών και των Mουσείων του υπουργείου Πολιτισμού και το «σπίτι» τους είναι η Πύλη των Ψηφιακών Συλλογών Κινητών Μνημείων.
Προϊστορικά πήλινα ειδώλια και μαρμάρινα αγάλματα, λυχνάρια σε απρόσμενα σχήματα και εντυπωσιακά διακοσμημένα αγγεία, συγκινητικές επιτύμβιες στήλες, παιδικά παιχνίδια και όστρακα με χαραγμένες πάνω τους κατάρες συστήνονται στο ευρύ κοινό μαζί με έργα του κορυφαίου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου ή ακόμη και δερμάτινες φιγούρες του θεάτρου σκιών. «Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες και πολυπλοκότερες δυναμικές βάσεις πληροφοριών αρχαιολογικού χαρακτήρα» εξηγεί στα «ΝΕΑ» η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων Μαρία Ξένη Γαρέζου για τη συγκεκριμένη εφαρμογή που κινείται σε δύο επίπεδα: την Πύλη του Εθνικού Αρχείου Μνημείων που απευθύνεται στο ευρύ κοινό και την Εφαρμογή Διαχείρισης Μνημείων για τους πιστοποιημένους χρήστες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Η Πύλη του Εθνικού Αρχείου Μνημείων, η οποία λειτουργεί ως δίαυλος μεταξύ της Εφαρμογής Διαχείρισης Μνημείων και του κοινού, είναι «ανοιχτή» σε 65.000 περίπου ψηφιοποιημένα κινητά μνημεία, τα οποία χρονολογούνται από την απώτερη προϊστορία έως και τη σύγχρονη εποχή, καθώς και στη βασική πληροφορία που τα συνοδεύει. Στο πεδίο αναζήτησης ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ή περισσότερες λέξεις-κλειδιά στα ελληνικά και τα αγγλικά. Ακόμη όμως και για εκείνους που δεν είναι έτοιμοι να κάνουν μια «βουτιά» στη «θάλασσα» των 65.000 κινητών ευρημάτων, αλλά θέλουν έναν μίτο για να πλοηγηθούν στα νερά του παρελθόντος, μπορούν να το κάνουν μέσα από τις «Πέντε ιστορίες από την Πύλη». Αντικείμενα που καλύπτουν ευρεία γκάμα και «διηγούνται» ελκυστικές ιστορίες για φίδια και δράκους, για μητέρες και γιους, για επωνύμους που δεν ήταν απαραιτήτως διάσημοι, μεταξύ άλλων, και έτσι να προσελκύσει τους πιο διστακτικούς επισκέπτες να «διαβούν» την Πύλη.
«Μας ενδιέφερε να δείξουμε ότι το παρελθόν δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε και ότι μας αφορά, γι’ αυτό και προσεγγίσαμε διαχρονικά το κάθε θέμα, να γίνει κατανοητό ότι από την αρχαιότητα ως σήμερα μας απασχολούν τα ίδια προβλήματα, όπως π.χ. ο φόβος για το άγνωστο» εξηγεί η αρχαιολόγος Σοφία Αηδόνη που τις επιμελήθηκε. Κάθε αντικείμενο των «Ιστοριών» εκτός από τη μικρή αφήγηση που το συνοδεύει διαθέτει και έναν σύνδεσμο που παρέχει στον επισκέπτη πρόσβαση στην πλήρη τεκμηρίωσή του. Από τις αρχές του χρόνου την Πύλη, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΔΕΑΜ, έχουν επισκεφθεί 15.723 νέοι χρήστες.
Ενα πολύτιμο εργαλείο
Η Πύλη ουσιαστικά αποτελεί την πρόσοψη ενός πολύτιμου εργαλείου που βρίσκεται πίσω της. Ενα πληροφοριακό σύστημα στο οποίο καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο, από όλες τις Περιφερειακές και Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες και τα Δημόσια Μουσεία, τα κινητά μνημεία που βρίσκονται στη φύλαξή τους ανά την επικράτεια και δύναται να συνδεθούν με γεωχωρικά δεδομένα που αντλούνται από το διασυνδεδεμένο πληροφοριακό σύστημα του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου. Στην εφαρμογή αυτή που καλύπτει μια πάγια ανάγκη για την ικανοποίηση της οποίας οι προσπάθειες είχαν ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 1990, έχουν καταγραφεί από το 2012 έως τώρα, σύμφωνα με τον μηχανικό πληροφορικής και αρχαιολόγο Νίκο Συρρή, περί τα 740.000 κινητά μνημεία, ενώ στόχος είναι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024 ο αριθμός να έχει ανέλθει στις 800.000 αντικείμενα. Αυτό σημαίνει ότι στην Πύλη είναι προσβάσιμο λιγότερο από το 10% του υλικού που έχει ως τώρα καταχωριστεί στην Εφαρμογή, η οποία έχει χωρητικότητα 30ΤΒ και ως τώρα έχουν χρησιμοποιηθεί τα 7ΤΒ.
Για να μπορέσει να είναι λειτουργική η εφαρμογή χρειάστηκε να δημιουργηθεί κι ένα ειδικό λεξικό, ένας θησαυρός αρχαιολογικής ορολογίας που να χρησιμοποιείται από όλους τους καταγραφείς δεδομένων στην πλατφόρμα. Ο θησαυρός αυτός επικαιροποιείται διαρκώς και ως τώρα μετρά περί τα 30.000 λήμματα.
«Στα άμεσα σχέδιά μας είναι να αναρτήσουμε στην Πύλη υλικό από το Τατόι» λέει η Μαρία Ξένη Γαρέζου. «Κι ελπίζουμε πως εν καιρώ θα δημιουργήσουμε κι άλλες ιστορίες που θα συνδέονται και με το αρχαιολογικό κτηματολόγιο, προσφέροντας στον επισκέπτη μια όσο το δυνατόν πιο σφαιρική εικόνα για την ταυτότητα των κινητών μνημείων στην Ελλάδα».
